Ο Νομός Λασιθίου διαθέτει εξαιρετικές τουριστικές υποδομές, τα δε θέρετρά του όπως για παράδειγμα ο Άγιος Νικόλαος, η Ελούντα, η Σητεία και η Ιεράπετρα έχουν αποκτήσει παγκόσμια φήμη και υποδέχονται κάθε χρόνο χιλιάδες επισκέπτες από τα όλα τα μήκη και πλάτη του κόσμου.
Η περιοχή ενδείκνυται για φυσιολατρικές διαδρομές, θρησκευτικό τουρισμό, ιστορικές και αρχαιολογικές αναζητήσεις, από τα δε εύφορα εδάφη της παράγονται οι μεγαλύτερες ποσότητες φρούτων και λαχανικών της Κρήτης αλλά και εξαιρετικής ποιότητας λάδι και σταφίδα.
Το Λασίθι διαθέτει επίσης μερικές από τις ομορφότερες παραλίες της Κρήτης, άλλες αμμουδερές, άλλες με ψιλό βότσαλο, άλλες προστατευμένες από τους ανέμους και άλλες κρυμμένες σε μικρούς και άκρως γοητευτικούς κολπίσκους, με τις γνωστότερες από αυτές να βρίσκονται στον Άγιο Νικόλαο, στην Ελούντα, στο Βάι, στο Μακρύγιαλο και στην Ιεράπετρα.
Το νομό Λασιθίου περιβάλλουν επίσης πολλά μικρά νησιά, με τη Σπιναλόγκα να αποτελεί το διασημότερο από αυτά, ενώ εξίσου αξιόλογα είναι οι Άγιοι Πάντες, η Ψείρα και το νησάκι του Αγίου Νικολάου, οι Διονυσάδες, η Ελάσα, οι Γράντες, το Κουφονήσι και η Χρυσή.
Ο μύθος σχετικά με το Δία αναφέρει πως ο «Πατέρας των Θεών και των Ανθρώπων» γεννήθηκε στο Δικταίο Άνδρο στο οροπέδιο Λασιθίου, τα δε ευρήματα στο νομό πιστοποιούν πως η περιοχή κατοικήθηκε από τα νεολιθικά κιόλας χρόνια.
Το 2700 π.Χ στο Λασίθι εγκαταστάθηκαν φυλές από την Αφρική και την Ασία, ακολούθησε η δημιουργία και η ακμή του μινωικού πολιτισμού - ακμή που κράτησε μέχρι και την καταστροφή του το 1700 π.Χ - και στη συνέχεια η ανάπτυξη των πόλεων Λατώ, Ολούς, Ιεράπυτνα και Πραισός.
Το 66 μ.Χ η περιοχή του Λασιθίου κατακτήθηκε από Ρωμαίους, το 393 προσαρτήθηκε στο βυζαντινό κράτος, το 824 κατακτήθηκε από τους Άραβες και τους Σαρακηνούς και στη συνέχεια ακολούθησαν η Eνετοκρατία και η Tουρκοκρατία αντίστοιχα.
Οι κάτοικοι του νομού Λασιθίου αντιστάθηκαν επίσης με τόλμη και πάθος στα γερμανικά στρατεύματα κατοχής στο B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, γράφοντας το δικό τους έπος, στοιχείο που μαρτυρούν τα ιστορικά μνημεία που θα συναντήσει κανείς κατά την περιήγησή του στο νομό.
Η συνολική ιστορία του Λασιθίου αποτυπώνεται στους αρχαιολογικούς χώρους και σε όλα τα αξιόλογα μνημεία που θα συναντήσει κανείς σε αυτόν, με τα ερείπια της αρχαίας πόλης Λατώ, το ανάκτορο της Ζάκρου, το μινωικό οικισμό στο Παλαίκαστρο, το ιερό του Δικταίου Δία, το φρούριο Καλές, τα βυζαντινά μοναστήρια και φυσικά τη διάσημη Σπιναλόγκα και σκιαγραφούν πλήρως και να ξετυλίγουν το κουβάρι μια μοναδικής και πολυσήμαντης διαδρομής.
Ο νομός Λασιθίου είναι ο ανατολικότερος νομός της Κρήτης και στις τρεις πλευρές του (βόρεια, ανατολικά και νότια) βρέχεται από το Κρητικό, το Καρπάθιο και το Λιβυκό Πέλαγος αντίστοιχα. Δυτικά συνορεύει με το νομό Ηρακλείου, με φυσικό όριο την οροσειρά Δίκτη (ή αλλιώς Λασιθιώτικα όρη) η οποία και κυριαρχεί στην επαρχία Λασιθίου, με το έδαφός της να είναι κατά βάση ορεινό. Στα ανατολικά του νομού βρίσκεται άλλη μία οροσειρά, τα Σητειακά όρη.
Ο Νομός Λασιθίου διαθέτει αρκετά αξιοθέατα τα οποία προσελκύουν χιλιάδες κόσμου κάθε χρόνο και τα οποία περιλαμβάνουν σπήλαια, φαράγγια, ερείπια αρχαίων πόλεων και οικισμών, μονές και μουσεία.
Ερείπια αρχαίων πόλεων και οικισμών
Στην περιοχή του Παλαικάστρου οι αρχαιολογικές ανασκαφές έφεραν στο φως τα ερείπια της μεγαλύτερης – μετά τη Κνωσό – πόλης και σύμφωνα με τις έως σήμερα έρευνες οι ιστορικοί πιστεύουν πως πρόκειται για την αρχαία Δράγμο - κάτι που ωστόσο δεν έχει αποδειχθεί -, ενώ στην ίδια περιοχή και συγκεκριμένα στο βορειανατολικό τμήμα μιας από τις συνοικίες της πόλης βρέθηκε το ιερό του Δικταίου Διός, ιερό το οποίο υπήρξε χώρος λατρείας από τους Γεωμετρικούς χρόνους, δηλαδή τον 8ο π.Χ. αιώνα έως και τη Ρωμαϊκή εποχή.
Μία από τις σημαντικότερες επίσης πόλεις της μινωικής περιόδου ήταν και η Αρχαία Ολούς τα ερείπια της οποίας βρίσκονται κοντά στην Ελούντα και μπορούν να διακριθούν όταν η θάλασσα είναι ήρεμη. Η Αρχαία Ολούς εξέδιδε μάλιστα δικά της νομίσματα, διακρίνονταν δε για το άρτιο νομικό της σύστημα και την ανεξάρτητη διοίκησή της.
Άλλο ένα σπουδαίας σημασίας αξιοθέατο για την περιοχή του Λασιθίου είναι και τα ερείπια της αρχαίας πόλης Λατώ (Σ.Σ: βρίσκονται κοντά στον Άγιο Νικόλαο και σε απόσταση 3 περίπου χιλιομέτρων από το εξαιρετικό χωριό Κριτσά), πόλη που άκμασε τον 4ο με 2ο αιώνα π.Χ, ήταν κτισμένη σε μια υπέροχη τοποθεσία ανάμεσα σε δυο λόφους και σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη όφειλε το όνομά της στη Θεά Λητώ, τη μητέρα του Απόλλωνα και της Άρτεμης.
Τέλος, στον οικισμό Κάτω Ζάκρος ανασκάφηκαν τα ερείπια του περίφημου μινωικού ανακτόρου, ενώ εντυπωσιακό γεγονός είναι πως στις οικίες του οικισμού βρέθηκαν όλα τα υπάρχοντα των κατοίκων στη θέση τους. Αυτό σε συνδυασμό με την ανακάλυψη του ανακτόρου αλλά και όλων των ευρημάτων μας έδωσαν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τη μινωική τέχνη, τη θρησκεία και τη ζωή των ανθρώπων της εποχής.
Εκκλησίες - Μονές
Η μονή Τοπλού που βρίσκεται στα ανατολικά της Σητείας αποτελεί άλλο ένα σημαντικό μέρος για το νομό Λασιθίου, ενώ εξαιρετικά σπουδαίο είναι και το βυζαντινό μοναστήρι της Παναγίας Κεράς (Σ.Σ: είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, στην Αγία Άννα και στον Άγιο Αντώνιο) που βρίσκεται στην τοποθεσία Λογάρι και ιδρύθηκε στα τέλη του 13ου αιώνα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν σε αυτό οι τοιχογραφίες που κοσμούν το ναό και διακρίνονται για την ιδιαίτερη θεματολογία τους, όπως οι δεκατέσσερις παραστάσεις με σκηνές από την άγνωστη ζωή της Παναγίας.
Φυσικά δε θα πρέπει με τίποτα να παραληφθεί η εκκλησία του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στα βόρεια της πόλης και από την οποία πήρε το όνομά της η σημερινή πρωτεύουσα του νομού. Πρόκειται για ναό πρωτοβυζαντινής εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής ο οποίος κτίστηκε κατά την περίοδο της εικονομαχίας (7ος με 9ος αιώνας) και στον οποίο σώζονται κάποια δείγματα από τις αρχικές του τοιχογραφίες.
Μεταξύ των δεκάδων εκκλησιών που θα συναντήσετε σε ολόκληρο το νομό, μην παραλείψετε να επισκεφτείτε αυτές της Παναγιάς της Βρεφοτρόφου στον Άγιο Νικόλαο, της Εξακουστής στις Μάλλες Ιεράπετρας και της Φανερωμένης κοντά στο Ακρωτήριο Τράχηλας Σητείας.
Φρούρια - Μουσεία
Στο νομό Λασιθίου υπάρχουν επίσης τα φημισμένα φρούρια της Σπιναλόγκας απέναντι από την Ελούντα και την Πλάκα, της Καζάρμας στη Σητεία και του Καλέ στην Ιεράπετρα, η ενετική έπαυλη της Ετιάς καθώς και ο μεσαιωνικός οικισμός της Βόιλας, ενώ ξεχωριστής σημασίας είναι και τα μουσεία της περιοχής όπως το Αρχαιολογικό και Λαογραφικό Μουσείο του Αγίου Νικολάου, το Αρχαιολογικό Σητείας καθώς επίσης και η Αρχαιολογική Συλλογή Ιεράπετρας.
Βάι - Φοινικόδασος
Πρόκειται αναμφίβολα για ένα από τα δημοφιλέστερα αξιοθέατα όχι μόνο του νομού Λασιθίου αλλά και ολόκληρης της Κρήτης, καθώς εκτός του υπέροχης ομορφιάς φοινικόδασους (Σ.Σ: το μεγαλύτερο σε έκταση στην Ευρώπη), η περιοχή διαθέτει μια εκπληκτικής ωραιότητας παραλία την οποία και επισκέπτονται χιλιάδες τουρίστες κάθε χρόνο. Το Βάι το οποίο απέχει περίπου 25 χιλιόμετρα από τη Σητεία ανακηρύχθηκε προστατευόμενη περιοχή στις αρχές της δεκαετίας του ’80 και σήμερα θεωρείται μία από τις πιο γοητευτικές περιοχές του νησιού.
Ο νομός Λασιθίου αποτελεί τον παράδεισο για όσους αρέσκονται στην περιπέτεια και στις ποικίλες δραστηριότητες καθώς οι δυνατότητες που προσφέρει απλόχερα στους επισκέπτες του δε αφήνουν ανικανοποίητο κανέναν...
Πεζοπορία
Ο νομός Λασιθίου αποτελεί μία εξαιρετική επιλογή για τους λάτρεις της πεζοπορίας καθώς σε όλη σχεδόν την έκτασή του διαθέτει μοναδικές διαδρομές μέσα σε μέρη εντυπωσιακού φυσικού κάλλους και χαρίζει σπάνιες εικόνες από την πλούσια κρητική φύση. Το Φαράγγι της Κριτσάς, το Καλό Χωριό και τα οροπέδια Καθαρού και Λασιθίου μπορούν κάλλιστα να αποτελέσουν σημεία εφόρμησης για πεζοπορικές διαδρομές, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δε μπορεί κανείς να ανακαλύψει και άλλες εξίσου όμορφες περιοχές προκειμένου να απολαύσει μοναδικές εμπειρίες.
Ποδηλασία
Οτιδήποτε και αν ψάχνει κάποιος που λατρεύει την ποδηλασία το βέβαιο είναι πως στο νομό Λασιθίου θα το βρει και με το παραπάνω. Εύκολες διαδρομές με θέα τη θάλασσα αλλά και δύσκολες πορείες σε κακοτράχαλα εδάφη που απαιτούν σκληρή αντοχή συνθέτουν ένα μοναδικό παζλ για αθλητικούς και όχι μόνο χαρακτήρες. Ο Κρούστας, το Καλό Χωριό, το οροπέδιο Λασιθίου και η Κριτσά διαθέτουν όλα όσα ψάχνει ένας καλός και δυναμικός ποδηλάτης...
Θαλάσσια σπορ - Καταδύσεις
Είτε κάποιος επιλέξει τις παραλίες της κοσμοπολίτικης Ελούντας, είτε του Ίστρου, είτε ακόμα και την παραλία του Αμμουδίου, το σίγουρο είναι πως θα βρει οργανωμένες σχολές θαλασσίων σπορ και κατάδυσης προκειμένου να απολαύσει τις χαρές της θάλασσας και του βυθού.
Πολιτιστικά δρώμενα - Γιορτές
Πανηγύρια με αφορμή διάφορες θρησκευτικές γιορτές διεξάγονται όλο το χρόνο σε ολόκληρο το νομό. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα πανηγύρια του Αγίου Αντωνίου στη Ζάκρο στις 17 Ιανουαρίου, του Αγίου Γεωργίου στο Σεληνάρι τη Δευτέρα του Πάσχα και του Αγίου Ιωάννη στις 29 Αυγούστου στο οροπέδιο Λασιθίου.
Επίσης, σημαντικά πολιτιστικά φεστιβάλ όπως τα «Κύρβεια» και τα «Κορνάρεια» διεξάγονται κάθε χρόνο, ενώ στο χωριό Τζερμιάδο, στα τέλη Αυγούστου, διοργανώνεται η γιορτή της πατάτας η οποία και μαγειρεύεται με δεκάδες τρόπους και σερβίρεται πάντα με συνοδεία τοπικής ρακής και ντόπιου κρασιού.
Τέλος, στα χωριά Πισκοκέφαλο και Χαμέζι, αξίζει να βρεθείτε στα «καζανέματα» τα οποία αφορούν την παρασκευή ρακής και συνοδεύονται πάντα από νόστιμους μεζέδες και παραδοσιακό κρητικό γλέντι.
Στο νομό Λασιθίου υπάρχουν τεράστιες κοιλάδες με ελαιόδεντρα και κατά συνέπεια πολλές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή και τυποποίηση ελαιόλαδου και προϊόντων ελιάς. Στην περιοχή υπάρχουν επίσης αμπελώνες απ' όπου παράγεται γευστικό και ποιοτικό κρασί, στο δε οροπέδιο Λασιθίου καλλιεργούνται και παράγονται νόστιμα λαχανικά, φρούτα, καθώς και πολύ καλής ποιότητας πατάτες.
Στα καταστήματα με τα τοπικά παραδοσιακά προϊόντα θα βρείτε ακόμα κρητική ρακή, φυσικά και φυτικά προϊόντα, καλλυντικά ελαιόλαδου, μέλι, βότανα, μπαχαρικά, γλυκά του κουταλιού, προϊόντα από ξύλο ελιάς κλπ.
Ακτοπλοϊκώς από το λιμάνι του Πειραιά είτε προς Σητεία, είτε προς Ηράκλειο και από εκεί με ΚΤΕΛ για Άγιο Νικόλαο και λοιπές περιοχές.
Τηλ. Λιμεναρχείου Πειραιά: 210 4226000-4, 210 4511310-17 και για ηχογραφημένες πληροφορίες 210 4147800.
Αεροπορικώς, με πτήσεις από το Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος» είτε προς το Αεροδρόμιο Σητείας, είτε προς το Αεροδρόμιο Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης» και από εκεί με ΚΤΕΛ προς Άγιο Νικόλαο και λοιπές περιοχές.
Τηλ. Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος»: 210 3530000.
Τηλ. Αεροδρομίου Σητείας: 28430 24666.
Τηλ. Αεροδρομίου Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης»: 2810 397800 και 2810 397129.
Τοπική Συγκοινωνία
Τα ΚΤΕΛ Ηρακλείου – Λασιθίου Α.Ε καλύπτουν όλους τους βασικούς άξονες της Κρήτης με καθημερινά και τακτικά δρομολόγια, ενώ για τις μετακινήσεις σας μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ταξί.
Πληροφορίες δρομολογίων για Άγιο Νικόλαο: 28410 22234.
Πληροφορίες δρομολογίων για Ιεράπετρα: 28420 28237.
Πληροφορίες δρομολογίων για Σητεία: 28430 22272.
ΤΑΞΙ: 28410 24000.
Αερολιμένας Σητείας: 28430 24666
Αντιπεριφέρεια Λασιθίου: 28410 91412
Αστυνομικό Τμήμα Αγίου Νικολάου: 28410 91402
Αστυνομικό Τμήμα Ιεράπετρας: 28420 90173
Αστυνομικό Τμήμα Σητείας: 28430 22259
Γραφείο Πληροφοριών: 28410 22357
Γραφείο Τουρισμού Αγίου Νικολάου: 28410 40104
ΔΕΗ Αγίου Νικολάου: 28410 22400
Δημαρχείο Αγίου Νικολάου: 28413 40100
Δημαρχείο Ιεράπετρας: 28420 40300
ΕΛΤΑ Αγίου Νικολάου: 28410 22062
Εμπορικό Επιμελητήριο: 28410 22231
ΙΚΑ Αγίου Νικολάου: 28410 91000
Κέντρο Υγείας Ελούντας: 28410 41563
ΚΤΕΛ Αγίου Νικολάου: 28410 22234
ΚΤΕΛ Ιεράπετρας: 28420 28237
ΚΤΕΛ Σητείας: 28430 22272
Λιμεναρχείο Αγίου Νικολάου: 28410 22312
Λιμεναρχείο Ιεράπετρας: 28420 22294
Λιμεναρχείο Σητείας: 28430 22310
Νοσοκομείο Αγίου Νικολάου: 28413 40900
Νοσοκομείο Ιεράπετρας: 28423 40122
Νοσοκομείο Σητείας: 28433 40100
Πυροσβεστική Υπηρεσία: 28410 28733
Σύνδεσμος Ξενοδόχων Νομού Λασιθίου: 28410 24749
ΤΑΞΙ: 28410 24000
Τροχαία: 28410 91422
Τουριστική Αστυνομία: 28410 91409