Η Φολέγανδρος είναι το νοτιότερο από τα νησιά των Δυτικών Κυκλάδων, ανάμεσα στη Μήλο και τη Σίκινο. Το όνομά της το οφείλει στο μυθικό Φολέγανδρο, γιο του Μίνωα.
Η Χώρα, η πρωτεύουσα του νησιού, είναι ένα αιγαιοπελαγίτικο κόσμημα δεμένο με όμορφες εκκλησίες, πλατείες, λιθόστρωτα σοκάκια και φιλόξενους ανθρώπους. Από τη Χώρα για την Πάνω Μεριά ξερολιθιές παντού και μοναχικοί ανεμόμυλοι ορίζουν το τοπίο. Ο παραδοσιακός οικισμός της Χώρας είναι χτισμένος σε υψόμετρο περίπου 200 μέτρων από τη θάλασσα και απέχει 3,4 χιλιόμετρα από τον Καραβοστάση, το λιμάνι της Φολεγάνδρου.
Μπορεί η Φολέγανδρος να είναι μικρή σε έκταση, ωστόσο αυτό σε καμία περίπτωση δε σημαίνει πως δε διαθέτει τη δική της σημαντική ιστορία.
Μάλιστα, τα ευρήματα των αρχαιολογικών ανασκαφών απέδειξαν πως το νησί κατοικήθηκε από την προϊστορική κιόλας εποχή, με τους πρώτους κάτοικους να αναφέρεται πως ήταν οι Κάρες και αργότερα οι Φοίνικες, ακολούθησαν δε οι Κρήτες άποικοι οι οποίοι έφτασαν σε αυτό με αρχηγό τους το γιο του Μίνωα, Φολέγανδρο.
Κατά τη διάρκεια του 5ου π.Χ αιώνα η Φολέγανδρος πέρασε στην κυριαρχία των Αθηναίων, τη ρωμαϊκή εποχή χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας, ενώ την περίοδο της ενετοκρατίας, όταν και κτίστηκε το κάστρο, το νησί υπήχθη στο Δουκάτο της Νάξου και διοικήθηκε από το Μάρκο Σανούδο.
Το 1617 η Φολέγανδρος πέρασε στα χέρια των Τούρκων, ενώ την τετραετία 1770-1774 γνώρισε και τη Ρωσική κυριαρχία, πριν ακολουθήσει η ένταξή της στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος, το 1828.
Το 19ο αιώνα στο νησί βρήκαν στέγη και εγκαταστάθηκαν πολλοί μετανάστες από την Κωνσταντινούπολη και την Αλεξάνδρεια, άνθρωποι που με υπομονή, επιμονή και σκληρή δουλειά βοήθησαν στην ανάπτυξή του και έβαλαν σημαντικότατα λιθαράκια στην περαιτέρω πρόοδο του τόπου, λιθαράκια τα οποία αυξήθηκαν με το πέρασμα των χρόνων, με αποτέλεσμα η Φολέγανδρος να αποτελεί σήμερα έναν από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς διακοπών, τόσο για Έλληνες, όσο και για ξένους επισκέπτες.
Η Φολέγανδρος η οποία αποκαλείται επίσης και Πολύκαντρος ή Πολύκανδρος, ανήκει στις νοτιοδυτικές Κυκλάδες και απέχει κάτι παραπάνω από 100 ναυτικά μίλια από το μεγαλύτερο λιμάνι της Χώρας, τον Πειραιά.
Έχει μέγιστο ύψος 455 μέτρα, έκταση 32 τετραγωνικά χιλιόμετρα, αριθμεί περίπου 650 μόνιμους κατοίκους, απέχει δε 15 μίλια ανατολικά της Μήλου και άλλα 22 βορειοδυτικά της Σαντορίνης.
Οι ακτές της Φολεγάνδρου είναι περισσότερο απόκρημνες και σχηματίζουν πολλά ακρωτήρια όπως το Καστέλι, ο Κυπάρισσος, η Ασπροπούντα, ο Βιτσέντζος και η Γκρότα, οι δε οικισμοί της είναι τρεις, με σημαντικότερο αυτό της Χώρας, πιο παραδοσιακό αυτό της Άνω Μεριάς και μικρότερο αυτό του Καραβοστάση.
Η επίσκεψη στη Φολέγανδρο έχει να προσφέρει τόσες εικόνες απαράμιλλης αισθητικής και ενδιαφέροντος που είναι δεδομένο πως εδώ δεν πρόκειται να πλήξει κανείς και ποτέ.
Περιπλανηθείτε στα στενά του Κάστρου και ταξιδέψτε νοερά στην εποχή των Ενετών, ενώ μη παραλείψετε να ανεβείτε στο βράχο της Παναγίας και να απολαύσετε τη μοναδική θέα στη Χώρα αλλά και στο γαλάζιο του Αιγαίου.
Επιπλέον, αν και η πρόσβαση είναι εξαιρετικά δύσκολη, η δε επίσκεψη σε αυτό απαιτεί ειδική άδεια λόγω της προστασίας του από την Αρχαιολογική Υπηρεσία, αξίζει να πραγματοποιήσετε μια εκδρομή στοσπήλαιο της Χρυσοσπηλιάς, αυτό το μοναδικό μνημείο της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς (Σ.Σ: στο εσωτερικό του σπηλαίου υπάρχει πλήθος αρχαίων ονομάτων που καλύπτουν τα τοιχώματα και την οροφή του, χρονολογούνται στον 4ο π.Χ αιώνα και ανήκουν σε εφήβους που έφταναν σε αυτό από όλα τα μέρη της Ελλάδας προκειμένου να συμμετάσχουν σε διάφορες τελετές ενηλικίωσης) και να δείτε από κοντά την είσοδό του, φωτογραφίζοντας παράλληλα τις ομορφιές του άγριου τοπίου.
Τέλος, απολαύστε τις μοναδικές βόλτες στα παραδοσιακά στενάκια της Χώρας και της Άνω Μεριάς και μη ξεχάσετε ναπερπατήσετε στον Καραβοστάση και να πραγματοποιήσετε το μπάνιο σας σε μία από τις κοντινές σε αυτόν παραλίες.
Πεζοπορία: Η Φολέγανδρος είναι ένα μικρό νησί συνεπώς οι αποστάσεις που χωρίζουν τους οικισμούς μεταξύ τους είναι τέτοιες που επιτρέπουν στον επισκέπτη να απολαύσει την πεζοπορία και να εξερευνήσει κάθε γωνιά του...
Άλλωστε δεν είναι λίγοι αυτοί που χρησιμοποιούν το μονοπάτι που ξεκινάει από τον Άγιο Παντελεήμονα στην Άνω Μεριά και καταλήγει στην παραλία Αμπέλι (Σ.Σ: απαιτείται μισή ώρα περπάτημα περίπου) ή αυτό που έχει σημείο εκκίνησης τον οικισμό Λιβάδι και φτάνει ως την παραλία Κάτεργο (Σ.Σ: 45-60 λεπτά περπάτημα) για να απολαύσουν τις ομορφιές της Φολεγάνδρου και να συνδυάσουν το τερπνόν μετά του οφελίμου...
Καταδύσεις: Η Φολέγανδρος αποτελεί το ιδανικό μέρος για κολύμβηση με αναπνευστήρα και καταδύσεις, συνεπώς αν βρεθείτε στο νησί, μη παραλείψετε να δοκιμάσετε μια εμπειρία πέρα από τα συνηθισμένα...
Εκδηλώσεις
Το καλοκαιρινό φεστιβάλ που πραγματοποιείται κάθε Ιούλιο είναι άξιο αναφοράς για τα πολιτιστικά δρώμενα του νησιού καθώς στη Χώρα, στα στενά του Κάστρου, στην Άνω Μεριά και στον Καραβοστάση πραγματοποιούνται παραστάσεις, προβολές και συναυλίες κλασικής και παραδοσιακής μουσικής.
Επιπλέον, στο νεοκλασικό κτίριο του δημοτικού σχολείου της Χώρας φιλοξενούνται θεματικές εκθέσεις που διαρκούν όλο το καλοκαίρι, ενώ και στην αίθουσα του πολιτιστικού συλλόγου «Η Φολέγανδρος» πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού εικαστικές εκθέσεις με θέμα το νησί.
Στο Λαογραφικό μουσείο που λειτουργεί στην Άνω Μεριά οργανώνονται διάφορες μουσικές εκδηλώσεις, ενώ τα τοπικά πανηγύρια (Σ.Σ: εξαιρετικό αυτό που γίνεται το Δεκαπενταύγουστο και περιλαμβάνει γλέντι μέχρι το πρωί) και τα αυτοσχέδια γλέντια με τους ντόπιους οργανοπαίχτες είναι συχνά, απρόβλεπτα και αξίζουν την προσοχή σας.
Τέλος, αν βρεθείτε στη Φολέγανδρο το διάστημα του Πάσχα, αξίζει να δείτε από κοντά την περιφορά της εικόνας της Παναγίας από τη Χώρα στην Άνω Μεριά και μετά στον Καραβοστάση και να ζήσετε το μοναδικό τρόπο εορτασμού της Ανάστασης.
Παραλίες
Οι παραλίες της Φολεγάνδρου, είτε αυτές είναι γνωστές, είτε είναι πιο απομονωμένες και προσεγγίζονται με περπάτημα και με εκδρομικά καϊκάκια, διακρίνονται για τα διάφανα και πεντακάθαρα νερά τους, στοιχεία αρκετά για να τις κάνουν πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο.
Ο Καραβοστάτης,το Λατινάκι και το Πουντάκι είναι οι παραλίες που θα συναντήσετε ακολουθώντας τον παραλιακό δρόμο από το λιμάνι προς το Λιβάδι, ενώ στο Κάτεργο, άλλη μια αξιόλογη για μπάνιο γωνιά, θα πάτε με καραβάκι.
Επισκεφτείτε επίσης τη μαγευτική Αγκάλη και την κοντινή σε αυτή παραλία των Φηρών, ενώ μη ξεχάσετε να κολυμπήσετε στον Άγιο Νικόλαο, στο Αμπέλι, στα Βορεινά, στο Λιβαδάκι και στο Σερφιώτικο.
Δε νοείται να επισκεφθεί κάποιος τη Φολέγανδρο και να μη δοκιμάσει έστω για μια φορά τα γευστικότατα ματσάτα, τα χειροποίητα μακαρόνια, τα οποία σερβίρονται με κατσίκι ή κουνέλι.
Επίσης, σημείο αναφοράς αποτελούν τόσο η καλατσούνα (Σ.Σ: τοπική τυρόπιτα), όσο το εξαιρετικής ποιότητας μέλι αλλά και τα τυροκομικά προϊόντα του νησιού.
Ακτοπλοϊκώς από το λιμάνι του Πειραιά.
Τηλ. Λιμεναρχείου Πειραιά: 210 4226000-4, 210 4511310-17και για ηχογραφημένες πληροφορίες 210 4147800.
Στην Φολέγανδρο λειτουργείελικοδρόμιο το οποίο διαθέτει και συστήματα νυχτερινής προσγείωσης.
Τοπική Συγκοινωνία
Η τοπική συγκοινωνία λειτουργεί σε ικανοποιητικότατο βαθμό καθώς πραγματοποιούνται καθημερινά πλήθος δρομολογίων που συνδέουν τη Χώρα με το Λιμάνι (Σ.Σ: Καραβοστάσης) και την Άνω Μεριά, όπως και το αντίστροφο. Επίσης, για τις μετακινήσεις σας στο νησί μπορείτε να εξυπηρετηθείτε και από τα ΤΑΞΙ.
Ανταπόκριση με νησιά Κυκλάδων
Υπάρχει καθημερινή ανταπόκριση με τη Σαντορίνη, ενώ πραγματοποιούνται συχνά ακτοπλοϊκά δρομολόγια τα οποία συνδέουν τη Φολέγανδρο με την Κύθνο, τη Σέριφο, τη Σίφνο, την Κίμωλο, τη Μήλο, την Πάρο, τη Νάξο, την Ίο, τη Σίκινο και την Ανάφη.
Αστυνομία: 22860 41249.
Δήμος Φολεγάνδρου: 22860 41285.
Ιατρείο: 22860 41222.
Λιμενικός Σταθμός: 22860 41530.
Φαρμακείο: 22860 41540.