Ζαγοροχώρια: Αρχιτεκτονική

Τα Ζαγοροχώρια, αποτελούν την ιδανικότερη επιλογή, για να θαυμάσετε την καταπληκτική παραδοσιακή αρχιτεκτονική των σπιτιών της περιοχής, τα οποία είναι φτιαγμένα από πέτρα και ξύλο. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τα περισσότερα από τα Ζαγοροχώρια έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέοι οικισμοί. Τα εντυπωσιακά πέτρινα σπίτια, τα γραφικά λιθόστρωτα καλντερίμια και τα τοξωτά γεφύρια, είναι κάποια μόνο από τα εκπληκτικά δείγματα της ηπειρώτικης αρχιτεκτονικής.Το Ζαγορίσιο σπίτι ανέκαθεν χτιζόταν κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να παρέχει προστασία από τις δυσμενείς συνθήκες του ορεινού περιβάλλοντος, τις επιδρομές, καθώς και τις ληστείες. Συνήθως τα σπίτια είναι διώροφα ή τριώροφα, ανάλογα με την κλίση του εδάφους. Κυρίαρχο υλικό κατασκευής είναι η πέτρα, η οποία έχει μικρές διαφορές στις χρωματικές αποχρώσεις της, από περιοχή σε περιοχή. Οι εξωτερικοί τοίχοι είναι πάντα λιτοί, χωρίς διακόσμηση ενώ οι πέτρινοι όγκοι, που απαρτίζουν το σπίτι, είναι αυστηροί και απόλυτα γεωμετρικοί. Η διαφορά, που παρατηρείται ανάμεσα στο ανατολικό και δυτικό Ζαγόρι είναι, ότι ανατολικά το ύφος των κτισμάτων είναι λιγότερο βαρύ και χρησιμοποιείται περισσότερο ξύλο. Δυτικά κυριαρχούν οι γκρίζες αποχρώσεις των βράχων και τα κτίσματα είναι πιο βαριά και αυστηρά, με ελάχιστες προεξοχές.Σε όλα τα Ζαγοροχώρια, όμως, το σπίτι αποτελείται από το κυρίως κτίσμα, την αυλή και τα βοηθητικά κτίσματα, που υπάρχουν μέσα σε αυτή. Η αυλή περιβάλλεται από ψηλό μαντρότοιχο, είναι πλακοστρωμένη και έχει μικρά πέτρινα πεζούλια. Τα βοηθητικά κτίσματα είναι συνήθως μαγειρείο, στο οποίο υπάρχει οπωσδήποτε τζάκι για τη γάστρα και νεροχύτης, καθώς και εξωτερική τουαλέτα. Στα Ζαγοροχώρια η αρχιτεκτονική των κτισμάτων είναι πιστή μίμηση της φύσης από τον άνθρωπο. Όλα τα χωριά έχουν το μεσοχώρι, που δεν είναι άλλο από την κεντρική πλατεία, η οποία είναι το φυσικό όριο, που διαχωρίζει το χωριό σε πάνω και κάτω. Το δύσβατο της περιοχής, σε συνδυασμό με τα πολλά ποτάμια και ρέματα, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες, επέβαλαν την κατασκευή γεφυριών. Πλούσιες οικογένειες είχαν αναλάβει τη χρηματοδότηση για την κατασκευή τους και σήμερα σώζονται περίπου 60. Τα μοναστήρια και οι εκκλησίες στο Ζαγόρι ακολουθούν την δική τους αρχιτεκτονική, αν και είναι επίσης χτισμένα από πέτρα και ξύλο. Χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι το μεγάλο εξωτερικό υπόστεγο με τις καμάρες, που αποτελούσε ένα είδος προθάλαμου, το οποίο προστάτευε τους πιστούς από τα έντονα καιρικά φαινόμενα. Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό της αρχιτεκτονικής των εκκλησιών και των μοναστηριών του Ζαγορίου, είναι η πολύ χαμηλή πόρτα, προκειμένου να αποτρέπονται οι κατακτητές από το να μπαίνουν στον ιερό χώρο καβάλα στο άλογό τους, όπως συνήθιζαν.