Τρίποδες

Οι Τρίποδες είναι οικισμός της Νάξου, που επίσης λέγεται και Βίβλος. Κύρια ασχολία των κατοίκων του είναι η γεωργία και η κτηνοτροφία, ενώ τα τελευταία χρόνια πολλοί έχουν στραφεί προς τον τουρισμό.

 

Η ενασχόληση των κατοίκων με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και με τον τουρισμό, έχει ως αποτέλεσμα, σε αντίθεση με άλλα χωριά που ερημώνονται, πολλοί νέοι άνθρωποι να παραμένουν στο χωριό ή να επανέρχονται σ' αυτό μετά από τις σπουδές τους στην Αθήνα. Δεν είναι τυχαίο λοιπόν ότι σήμερα οι Τρίποδες είναι ένα από τα πιο ζωντανά χωριά της Νάξου. Αυτό αποδεικνύεται και από τη λειτουργία Νηπιαγωγείου, πενταθέσιου Δημοτικού Σχολείου, Γυμνασίου, Αγροτικού Ιατρείου, Πνευματικού Κέντρου, Αγροτικού Συνεταιρισμού και Πολιτιστικού Συλλόγου Νέων με πλούσια πολιτιστική δραστηριότητα.

Ο Κ.Μ. Κοντελιέρης θέλοντας να ετυμολογήσει τη λέξη Τρίποδες γράφει: Τρίποδες, πρωτεύουσα του δήμου Βίβλου. Το χωριό αυτό στηρίζεται απάνω σε ένα πετρώδη κορμό που απλώνεται σε τρία μεγάλα πόδια. Το πρώτο φτάνει προς την περιφέρεια της Πλάκας, είναι δε η Πλάκα πλουσιοπάροχη γη με αμπελοφυτείες και κάμπο εκτεταμένο. Τα δε άλλα δύο πόδια διευθύνονται το ένα πρός τις Κεχραιές (μέχρι Νοσκέλου) και το άλλο πρός το βορειοανατολικό οροπέδιο του ελαιόφυτου χωριού Σαγκρί.

 

Κατά άλλους, η Βίβλος πήρε το όνομά της από τον ομώνυμο ποταμό του νησιού, που κι αυτός με την σειρά του πήρε το όνομά του από το φυτό βύβλος ή βίβλος, που φυτρώνει στις όχθες των ποταμών. Η λέξη βίβλος σημαίνει το φυτό απο το οποίο κατασκευαζόταν ο Αιγυπτιακός πάπυρος. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ησίοδος αναφέρει το "βύβλινο οίνο", δηλαδή τον οίνο που έχει το όνομα του Βύβλου, ποταμού της νήσου Νάξου.(a Byblo fluvio, Naxi insulae).[1]

 

Υπάρχει όμως και μία νεότερη εκδοχή για την ονομασία του χωριού, που μοιάζει πιθανότερη και η αλήθεια της μπορεί να ερευνηθεί. Στις Τρίποδες, λένε, βρέθηκαν πολλά συμβόλαια σύμφωνα με τα οποία αφήνονται ως προίκα τρίποδα σκαμνιά. Το γεγονός εξηγείται από τη συνήθεια των Τριποδιωτών να χτίζουν το 'ροό', ψηλό κρεβάτι, έτσι που να χρειάζεται να πατήσουν σε τρίποδα σκαμνιά για να ανέβουν σε αυτό. Η παράδοση λοιπόν ήταν να δίνεται ως προίκα και ένας τρίποδας, όπως αναφέρεται σε όλα σχεδόν τα παλιά συμβόλαια. Έτσι και το χωριό ονομάστηκε Τρίποδες.

 

Άλλη μαρτυρία αναφέρει ότι: "Το χωριό πήρε το όνομα του από τους Κρητικούς του χωριού Τρίποδο, που είναι κοντά στο Ηράκλειο, οι οποίοι ήρθαν και κατοίκησαν εδώ στην εποχή της πειρατείας". Υπάρχει βέβαια και η λαϊκή εκδοχή: "Κάπου στο σημερινό μας χωριό, σκάβοντας παλιά, ανακάλυψαν ένα τρίποδο σκαμνί που πάνω σε αυτό, σε μιά βίβλο, καθώς λένε, κατέγραψαν τις πρώτες κοινοτικές συνεδριάσεις. Γι'αυτό και το χωριό ονομάστηκε Βίβλος.

Ανεμόμυλοι

Οι Τριποδιώτικοι ανεμόμυλοι αποτελούν μία ξεχωριστή μορφή της λαϊκής αρχιτεκτονικής και συνδέονται με την οικονομική και ιστορική εξέλιξη του χωριού μας. Χρησιμοποιούσαν την αιολική ενέργεια μέσω ενός ιστίου για την περιστροφή της μυλόπετρας. Ο άνεμος κινούσε το ιστίο και ένα μηχανισμό τροχών που έδινε κίνηση στις μυλόπετρες.

 

Η Παναγιά η Τριποδιώτισσα

Στην είσοδο του χωριού δεσπόζει η εκκλησία «Η Παναγιά η Τριποδιώτισσα», παλιό μοναστήρι που χρονολογείται από το 16ο αιώνα μ.Χ. Πανύψηλα δένδρα και στοές σκεπάζουν το μεγάλο προαύλιό της, χαρίζοντας δροσιά στους προσκυνητές της. Πρόκειται για τον ενοριακό ναό του χωριού που γιορτάζει στα Νιάμερα της Παναγίας (23 Αυγούστου) και στο πανηγύρι της συγκεντρώνει πολύ κόσμο απ' όλο το νησί και όχι μόνο.

 

Παλιότερα ήταν ένα από τα πιο εύρωστα μοναστήρια του νησιού και αποτελούσε «Μετόχιον της Κυρίας Μητροπόλεως». Στη συνέχεια η Μονή αγοράστηκε από τους Τριποδιώτες και έτσι περιήλθε στην ενορία των Τριπόδων.

 

Σήμερα το μοναστήρι της Τριποδιώτισσας δεν λειτουργεί πια. Η ολόασπρη όμως εκκλησία με τις ωραίες εικόνες και τις παλιές χρονολογημένες επιγραφές εξακολουθεί πάντα να υψώνεται στον βορεινό ορίζοντα του χωριού, θυμίζοντας δόξες παλιές.