Αρχαιολογικό μουσείο Μαραθώνα
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Μαραθώνα είναι ένα σύγχρονο κτήριο, προσφάτως ανακαινισμένο (2004) και με υποδομές για όλους τους επισκέπτες, ακόμα και για άτομα με ειδικές ανάγκες. Ορισμένα από τα εκθέματα που φιλοξενεί είναι:
Νεολιθική κεραμική από το Σπήλαιο του Πανός
Πρωτοκυκλαδική κεραμική από το Πρωτοελλαδικό Νεκροταφείο στη θέση Τσέπι - Μαραθώνα.
Κεραμική Γεωμετρικών έως Κλασικών χρόνων από το Μαραθώνα και την ευρύτερη περιοχή.
Τμήματα από το Τρόπαιο της Μάχης Μαραθώνα
Επιτύμβια ανάγλυφα της περιοχής Μαραθώνα (4ος αιώνας π.Χ.) και των Ρωμαϊκών Χρόνων.
Αναθηματικές επιγραφές του Μαραθώνα
Ανάγλυφα πορτρέτα και επιγραφές της οικίας του Ηρώδη Αττικού (2ος αιώνας μ.Χ.)
Αγάλματα και αρχιτεκτονικά τμήματα του μοναδικού για την Αττική Αιγυπτιακού Ιερού της Μπρεξίζας (2ος αιώνας μ.Χ.)
Δίπλα ακριβώς από το χώρο του Μουσείου βρίσκεται προστατευόμενο το Μεσοελλαδικό Νεκροταφείο (2000 π.Χ. - 1500 π.Χ.) που περιλαμβάνει μια συστάδα από τρείς Ταφικούς Τύμβους. Σε απόσταση 150 μέτρων και εντός του περιφραγμένου χώρου του Μουσείου Μαραθώνα βρίσκεται ο λεγόμενος Τύμβος όπου βρίσκονται 11 ταφές ανδρών από την περίοδο της μεγάλης μάχης.
Info: Το Μουσείο Μαραθώνα απέχει 5 χλμ από την πόλη του Μαραθώνα, 20 χλμ από το λιμάνι της Ραφήνας, 25 χλμ από το Διεθνές Αεροδρόμιο Αθηνών και 42 χλμ από το κέντρο της Αθήνας. Λειτουργεί από 08:30 έως 15:00 κάθε ημέρα εκτός Δευτέρας που παραμένει κλειστό. Με το εισιτήριο εισόδου του Μουσείου μπορείτε να επισκεφθείτε και όλους τους άλλους αρχαιολογικούς χώρους και Μουσεία του Δήμου Μαραθώνα την ίδια ημέρα.
Μουσείο Μαραθωνίου Δρόμου
Η ιστορία των Ολυμπιακών Μαραθωνίων, ξεκινώντας από το 1896 και φτάνοντας έως και το 2000, παρουσιάζεται στην μόνιμη έκθεση των Ολυμπιακών Μαραθωνίων. Περισσότερα από 3.100 εκθέματα καταγράφουν την ιστορία του Μαραθωνίου Δρόμου, μέσα από μία μοναδική αθλητική συλλογή που δεν θα μπορούσε να βρίσκεται αλλού εκτός από τη γενέτειρα του Μαραθωνίου Δρόμου.
Η έκθεση χωρίζεται σε δύο μεγάλες ενότητες. Στο πρώτο κτίριο φιλοξενείται, μέσα από τη συλλογή σπάνιων αντικειμένων, ένα οδοιπορικό στην ιστορία των Ολυμπιακών Μαραθωνίων, ενώ στο δεύτερο κτήριο καταγράφεται το παγκόσμιο κίνημα του Μαραθωνίου Δρόμου, μέσα από θεματικές ενότητες που είναι αφιερωμένες στους μαραθώνιους που διεξάγονται σε κάθε γωνιά του πλανήτη, σε ολυμπιονίκες, στην εμφάνιση των γυναικών στο μαραθώνιο, ακόμη και τον εξοπλισμό των μαραθωνοδρόμων.
Επίσης, στην συλλογή οι επισκέπτες θα θαυμάσουν το μετάλλιο του πρώτου νικητή στο αγώνισμα του Μαραθωνίου Δρόμου το 1896 στην Ολυμπιάδα της Αθήνας, Σπύρου Λούη, καθώς και αντίγραφο του κυπέλου που του απονεμήθηκε και άλλα προσωπικά του αντικείμενα. Το ίδιο αξιοθαύμαστα είναι και τα μετάλλια, τα κύπελλα, τα παράσημα και πλήθος κειμηλίων του Στέλιου Κυριακίδη, νικητή του Διεθνούς Μαραθωνίου Δρόμου της Βοστόνης το 1946. Τέλος, στο Μουσείο εκτίθενται ακόμα κειμήλια από την ζωή και την δράση του Βουλευτή, Βαλκανιονίκη και ειρηνιστή Γρηγόρη Λαμπράκη με σημαντικότερο εξ αυτών την σημαία με το έμβλημα της ειρήνης από την Πορεία του 1963.
Σημαντικό είναι να αναφερθεί ότι ταυτόχρονα, μαζί με τα ανωτέρω πολύ διάσημα κειμήλια φιλοξενούνται συλλογές όλων των μεγάλων Ελλήνων μαραθωνοδρόμων, όπως του Χρήστου Βαρτζάκη, Θανάση Ραγάζου, Μιχάλη Κούση, Χρήστου Παπαχρήστου, Κυριάκου Λαζαρίδη, Τάκη Σκουλή, Μαρίας Πολύζου, Σπύρου Ανδριόπουλου, Νίκου Πολιά, Χρήστου Σωτηρόπουλου, Παναγιώτας Νικολακοπούλου-Λουβή και πολλών ακόμα Ελλήνων και ξένων Πρωταθλητών.
Αρχαιολογικός Χώρος Ραμνούντα
Η αρχαία παράδοση έλεγε ότι πριν από τη Μάχη του Μαραθώνα οι Πέρσες έφεραν ένα μεγάλο κομμάτι μαρμάρου για να φτιάξουν το τρόπαιο της νίκης τους που τη θεωρούσαν βέβαιη. Η ιστορία βέβαια εξελίχθηκε διαφορετικά. Στην περίφημη μάχη του 490 π.Χ. οι Έλληνες νίκησαν τον περσικό στρατό και στο μάρμαρο αυτό ο Αγοράκριτος, μαθητής του Φειδία, λάξευσε το άγαλμα της Νέμεσης (θεία Δίκη), που στήθηκε στην περιοχή Ραμνούντα.
Ο δήμος Ραμνούντα πήρε το όνομά του από τους ράμνους, ένα είδος θάμνου που υπήρχε άφθονο στην περιοχή. Ο οικισμός, όπως έδειξαν οι ανασκαφές, περιλάμβανε φρούριο, δημόσια κτίρια, ιερά, σπίτια και περιβόλους. Η σημαντικότητα της περιοχής φαίνεται από το γεγονός πως εκεί έμενε μόνιμα αθηναϊκή φρουρά και έλεγχε τη δίοδο πλοίων. Η επέκταση της οχύρωσης αργότερα περιέλαβε ένα μικρό θέατρο, γυμνάσιο, ένα μικρό ιερό του Διονύσου και κάποια άλλα δημόσια κτίρια και οικίες.
Αρχαιολογικός χώρος Μπρεξίζας
Σε περιοχή έντονου αρχαιολογικού ενδιαφέροντος αναδείχθηκε η περιοχή της Μπρεξίζας το 2002 από το Υπουργείο Πολιτισμού και την Αρχαιολογική Υπηρεσία με σκοπό την αναστύλωση του σημαντικού αυτού Αρχαιολογικού χώρου.
Το 2ο μ.Χ. αιώνα ο Ηρώδης ο Αττικός στην περιοχή Μπρεξίζα της Νέας Μάκρης ίδρυσε Αιγυπτιακό ναό – έναν από τους σημαντικότερους στο είδος του που σώθηκαν στην Ελλάδα. Η ανασκαφή άρχισε συστηματικά από το 2001 και έφερε στο φως ένα μοναδικό για τον ελληνικό χώρο κτιριακό συγκρότημα, ένα ιερό ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής καθώς και άλλα εκπληκτικά και σπάνια αρχαιολογικά ευρήματα όπως ακέραια γιγαντιαία μαρμάρινα αγάλματα της Ίσιδος, του Όσιρι και του Σαράπιδος, ακέραιες μαρμάρινες Σφίγγες, κιονόκρανα ιωνικού τύπου και πλήθος Ρωμαϊκών λύχνων.
Λαογραφικό Μουσείο Νέας Μάκρης
Το Λαογραφικό Μουσείο Νέας Μάκρης εγκαινιάστηκε το Μάιο του 2010 και λειτουργεί σε ανακαινισμένο κτήριο του παλαιού εργοστασίου πορσελάνης επί της Λεωφόρου Μαραθώνος, απέναντι από τον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου Νέας Μάκρης.
Σκοπός του Μουσείου είναι «η διατήρηση της πολιτιστικής και πνευματικής κληρονομιάς, η συγκέντρωση, διάσωση, διατήρηση και προβολή του πάσης φύσεως ιστορικού και λαογραφικού υλικού που προέρχεται από τις πρώτες οικογένειες προσφύγων που το 1924 ίδρυσαν την πόλη της Νέας Μάκρης». Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του Μουσείου εκτίθενται παραδοσιακές στολές και φορεσιές, έπιπλα, διάφορα αντικείμενα και οικιακά σκεύη, χειροποίητα χειροτεχνήματα και μεγάλη συλλογή φωτογραφιών των πρώτων κατοίκων της πόλης.
Λαογραφικό Μουσείο Μαραθώνα
Στην προσπάθεια να διασωθεί ο θησαυρός του λαϊκού μας πολιτισμού, δημιουργήθηκε το Λαογραφικό Κέντρο Μαραθώνα και στεγάζεται σε ένα Ιστορικό διώροφο κτίριο του 1880.
Το υλικό, που συγκεντρώθηκε με την αμέριστη συμπαράσταση των κατοίκων, σκιαγραφεί περίπου τα τελευταία διακόσια χρόνια ιστορίας της περιοχής. Οι επισκέπτες θα θαυμάσουν 2.000 περίπου εκθέματα – πολύτιμα ιστορικά και οικογενειακά κειμήλια που αναφέρονται στους εξής τομείς:
Αστικό δωμάτιο, ιστορικό τμήμα, Θρησκεία, νομίσματα, αγροτική ζωή, καθημερινή ζωή, το Υφαντό, το Ψωμί, οι φορεσιές, δαντέλες, κεντήματα, υφαντά, ξυλόγλυπτα, φωτογραφίες, έγγραφα, έπιπλα, οικιακά σκεύη, εργαλεία κ.ά.