Χίος - Ήθη και Έθιμα

Ο ΑγάςΣτα Μαστιχοχώρια, στα Μεστά και τους Ολύμπους, αλλά και στο Πυργί και στο Λιθί, χωριά που διατηρούν τα Μεσαιωνικά χαρακτηριστικά τους, αναβιώνει κάθε χρόνο την Καθαρή Δευτέρα, το έθιμο του «Αγά». Πρόκειται για ένα ιδιότυπο δικαστήριο, από το οποίο δε γλιτώνει κανείς, χωρίς να καταβάλει πρόστιμο! Το έθιμο του Αγά έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία και ανάγεται γύρω στο 1830-1840.Γεννήθηκε από την αγανάκτηση των Χιωτών απέναντι στη συμπεριφορά των Τούρκων καδήδων, των δικαστών, που τιμωρούσαν τους Χιώτες με την πρώτη ευκαιρία. Στο έθιμο, όπως και στα περισσότερα αποκριάτικα έθιμα, έχουν προστεθεί και Διονυσιακά στοιχεία, μασκαρέματα και σατυρικά τραγούδια, ενώ στο τέλος της ημέρας, ο Αγάς οδηγείται στην πυρά. Στα Μεστά και στους Ολύμπους, ο Αγάς έχει μεταλλαχθεί σε ολόκληρη γιορτή, με ενδιαφέρουσες αναπαραστάσεις και δρώμενα, που προσελκύουν στα Μεσαιωνικά καστροχώρια πολλούς επισκέπτες.Ο Αγάς, συνοδευόμενος από το επιτελείο του, προσπαθεί να μπει στο χωριό από την παλιά κεντρική σιδερένια πύλη του χωριού. Οι φρουροί αντιστέκονται σθεναρά, αλλά τελικά καταφέρνει να μπει και κατευθύνεται προς την κεντρική πλατεία, όπου κάθεται έχοντας δίπλα του τη «Χανούμα», για να ξεκινήσουν οι δίκες. Δε λείπει το χιούμορ, τα πειράγματα και οι επευφημίες από τους παρευρισκόμενους, που ξέρουν πως σε λίγο ίσως έρθει η σειρά τους να δικαστούν και να καταδικαστούν. Το έθιμο του <<Διπλού>> στη ΒολισσόΤο έθιμο του Διπλού αναβιώνει κάθε χρόνο στο κεφαλοχώρι των βορειοχώρων, την πανέμορφη Βολισσό.Όπως συνηθιζόταν από τα πολύ παλιά χρόνια, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, όπου τα γλέντια απογειώνονταν, ανθρώπινες «διπλές» αλυσίδες, με πλεγμένα χέρια ξεκινούσαν να τραγουδάνε από όλες τις συνοικίες του χωριού και κατέληγαν στην κεντρική πλατεία σχηματίζοντας μια πολύ μεγάλη αλυσίδα, όπου ο πρώτος του χορού τραγουδούσε ένα στίχο τον οποίο επαναλάμβαναν στη συνέχεια όλοι οι υπόλοιποι μαζί. Στην πλατεία του χωριού, ακόμα και σήμερα, ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι ενώ στους καλεσμένους προσφέρεται σούμα, στραγάλια, και τοπικά γλυκά.

Τα αμέτρητα παραδοσιακά πανηγύρια… Ακόμα και αν δε σας αρέσουν οι πιο παραδοσιακοί τρόποι διασκέδασης αλλά θέλετε να έρθετε σε επαφή με τα τοπικά έθιμα και τους ντόπιους, επιλέξτε ένα από τα δεκάδες πανηγύρια. Οι Χιώτες ανέκαθεν λάτρευαν το χορό και το τραγούδι, γι αυτό το κάθε χωριό διοργάνωνε ένα τουλάχιστον πανηγύρι στην πλατεία του, κατά κανόνα την ημέρα που γιορτάζει η εκκλησιά του.Τα όργανα που κατά παράδοση έπαιζαν στα πανηγύρια ήταν το βιολί, το ούτι, το λαούτο, ενώ αργότερα προστέθηκαν το κλαρίνο και το μπουζούκι. Οι στενές σχέσεις της Χίου, με την ανατολή είναι φανερή στα ακούσματα και στους χορούς, ενώ σημαντικές επιρροές δέχθηκαν η μουσική, οι χοροί και τα γλέντια με την εγκατάσταση των προσφύγων.Σε πολλά χωριά η μουσική και ο χορός κρατάνε ακόμα και σήμερα, δύο ή και τρία βράδια. Οι χοροί που χορεύονται σε αυτά τα πανηγύρια μπορεί να διαφέρουν από χωριό σε χωριό, αλλά θα δείτε κυρίως να χορεύονται συρτά, αργά τσιφτετέλια και καρσιλαμάδες, αράπη σούστα, απτάλικα και χασαποσέρβικα.

Επιδιώξτε να βρεθείτε σε κάποιο από τα πανηγύρια των μικρών, γραφικών και φτωχότερων χωριών της βόρειας Χίου και του ορεινού όγκου της Αμανής, όπου το μεσημέρι, όπως θέλει η παράδοση, στρώνονται τραπέζια για όλους τους επισκέπτες και σερβίρετε παραδοσιακή κατσίκα κοκκινιστή και κατσικοπίλαφο μαγειρεμένο σε τεράστια μπακιρένια καζάνια και ξύλα. Θα σας μείνει αξέχαστο!