Η Παναγία Εκατονταπυλιανή

Πρόκειται για ένα μνημείο, έναν τόπο προσκυνήματος με ιστορική και αρχιτεκτονική σημασία.Όταν αναφερόμαστε στην Παναγία την Εκατονταπυλιανή εννοούμε ένα ολόκληρο συγκρότημα που αποτελείται από τον κυρίως ναό, το ιερό βήμα, το βαπτιστήριο που είναι το αρχαιότερο και απ’ τα καλύτερα διατηρημένα σε όλη την Ορθόδοξη Ανατολή, τα παρεκκλήσια και τέλος τον περίβολο, την αυλή δηλαδή που περιβάλλει τα κτίρια.

Σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία η Εκατονταπυλιανή κτίστηκε κατ’ εντολή των Αγίων Κων/νου και Ελένης. Βέβαια, ο αρχικός ναός καταστράφηκε σ’ ένα μεγάλο μέρος του, όχι μόνο από τους διάφορους κατακτητές και πειρατές, αλλά και από φυσικές αιτίες όπως πυρκαγιές και σεισμούς. Ο Ιουστινιανός ήταν εκείνος που ανακατασκεύασε τον αρχικό ναό κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα. Ακολούθησαν αμέτρητες παρεμβάσεις και εργασίες επιδιόρθωσης, καθώς οι ζημιές ήταν συνεχείς, ώσπου το 1959 ξεκίνησαν οι εργασίες αναπαλαίωσης αυτού του συγκλονιστικού μνημείου.   Στην εποχή της φραγκοκρατίας είναι πιθανότερο πως τοποθετείται η κατασκευή του τείχους που περιβάλλει το συγκρότημα, ύψους 8,5 μέτρων και περιμέτρου 252 μέτρων, που φαίνεται πως λειτουργούσε ως προστατευτικό μέτρο απέναντι στις εχθρικές επιδρομές.

Τα 6 παρεκκλήσια που θα δείτε εντός του τείχους είναι αφιερωμένα στον Άγιο Νικόλαο, στους Αγίους Αναργύρους, τον Άγιο Φίλιππο, την Αγία Θεοδοσία, τον Άγιο Δημήτριο και την Οσία Θεοκτίστη. Η τελευταία, μάλιστα, τιμάται και ως πολιούχος στην Παροικιά, καθώς έζησε εκεί ολομόναχη όταν, απογοητευμένοι από τις συνεχείς πειρατικές επιδρομές, οι κάτοικοι εγκατέλειπαν την περιοχή για άλλα ασφαλέστερα μέρη. Η Οσία Θεοκτίστη αρνήθηκε να αφήσει τον τόπο της, παρέμεινε εκεί με πείσμα, μόνασε και όταν πέθανε, τάφηκε στο χώρο που τώρα βρίσκεται το ομώνυμο παρεκκλήσι.   Φυσικά, η Παναγία η Εκατονταπυλιανή έχει και ιστορική σημασία. Κατά τις εργασίες αναπαλαίωσης του ναού, ο καθηγητής Ορλάνδος αποκάλυψε ευρήματα από τη ρωμαϊκή εποχή και συγκεκριμένα ένα γυμναστήριο στου οποίου το δάπεδο εικονίζονται οι Άθλοι του Ηρακλή. Τα ευρήματα αυτά μεταφέρθηκαν και κοσμούν το Αρχαιολογικό Μουσείο της Πάρου, το οποίο αξίζει να επισκεφτείτε.