H λίμνη Τριχωνίδα πιθανόν πήρε το όνομά της από τηναρχαία πόλη Τριχώνιο, που βρίσκεται δίπλα στη λίμνη,κοντά στο χωριό Γαβαλού.
Από ευρήματα που ήρθαν στο φως, υποθέτουμε ότι πριν εκατομμύρια χρόνια, μεταξύ των Αιτωλικών και τωνΑκαρνανικών βουνών, στην Αιτωλική πεδιάδα, σχηματίζονταν μια τεράστια λίμνη μέσα στην οποία χανόταν ο ποταμός Αχελώος για να ξαναβγεί νότια περνώντας μέσα από τα στενά της Κλεισούρας, τα «Κύκνεια Τέμπη» κατά τους αρχαίους και να χυθεί στον κόλπο του Αιτωλικού.
Στο πέρασμα του χρόνου, έπειτα από γεωλογικές αναταράξεις, ο Αργυροδίνης Αχελώος άλλαξε πορεία, η τεράστια λίμνη χωρίστηκε σε τρεις λίμνες, την Τριχωνίδα, τη Λυσιμαχία και τη λίμνη Οζερός. Τα στενά της Κλεισούρας στέγνωσαν και μετατράπηκαν στο εξαιρετικού κάλλους φαράγγι που βλέπουμε σήμερα, το Βασίλειο των Όρνιων.
Σήμερα, η λίμνη Τριχωνίδα, με μέγιστο βάθος 58 μ. και μέσο βάθος 29 μ., περίμετρο 51 χλμ. και επιφάνεια 97 τ/χλμ., είναι η μεγαλύτερη της Ελλάδας και αποτελεί ένα σημαντικότατο υγρότοπο με τεράστια αισθητική, οικολογική και αλιευτική αξία. Τα νερά της εμπλουτίζονται συνεχώς από υπέργειες και υπόγειες πηγές, το δε πλεόνασμα των νερών της περνά στη Λυσιμαχία και από κει, μέσω του ποταμού Δίμικου, χύνεται στον Αχελώο.
Αυτός ο αέναος κύκλος των νερών, που από τα βουνά κατεβαίνει στην αγκαλιά των λιμνών, των ποταμών και της θάλασσας, μας δείχνει καθαρά την αλληλεπίδραση και την μεταξύ τους αλληλεξάρτηση. Τα άφθονα νερά της περιοχής κινούν ακόμα νερόμυλους, νεροτριβές και μαντάνια.
Λόγω της ταχείας ανανέωσής τους, τα νερά της λίμνης παραμένουν ακόμα καθαρά, παρά τις μεγάλες πιέσεις που ασκούν σ’ αυτά οι ανθρώπινες δραστηριότητες.