Αφιέρωμα στο Βαρόσι Πέλλας

Το Βαρόσι είναι η πρώτη χριστιανική συνοικία, που δημιουργήθηκε ως εξέλιξη του βυζαντινού οικισμού, ο οποίος αναπτύχθηκε στο χώρο της Ακρόπολης και της αρχαίας πόλης. Το Βαρόσι, όπως και ο παλαιός Άγιος Αθανάσιος στους πρόποδες του Καϊμακτσαλάν, είναι από τα πλέον γραφικά σημεία του Νομού Πέλλας. Στην Έδεσσα, το Βαρόσι καταλαμβάνει το ανατολικό τμήμα της πόλης. Από αυτή τη συνοικία διατηρείται μέχρι σήμερα στην παλιά του μορφή μόνο το βορειοανατολικό τμήμα, γιατί το νοτιοανατολικό τμήμα το είχαν πυρπολήσει οι Γερμανοί το Σεπτέμβριο του 1944.

Το 1983 θεσμοθετείται το Βαρόσι, που σημαίνει «οχυρό στο οποίο έχουν εγκατασταθεί Χριστιανοί σε τουρκοκρατούμενες πόλεις», ως Παραδοσιακός Ιστορικός Οικισμός της Έδεσσας και με προεδρικό διάταγμα στις 22 Απριλίου 1992, προβλέπεται η ανάπλαση της περιοχής με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική, υπό την επίβλεψη του Υπουργείου Πολιτισμού. Πολλά από τα παλιά αρχοντικά χρησιμοποιούνται και πάλι ως κατοικίες, διακοσμημένες με σκαλιστές ροζέτες και καμάρες. Πετρόκτιστα κτίρια αναπαλαιώθηκαν και λειτουργούν ως Ναοί, ξενώνες, μουσεία, βρεφονηπιακοί σταθμοί, εργαστήρια και καταστήματα.

Το 1990 το Βαρόσι κέρδισε το πρώτο βραβείο από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αποκατάσταση παλαιών βαροσιώτικων αρχοντικών, που πραγματοποιήθηκε με σεβασμό στην παράδοση.Στην απαράμιλλης ομορφιάς συνοικία με τις εκκλησίες του Αγίου Iωάννη και της Kοίμησης της Θεοτόκου, που είναι χτισμένη με αρχαίες κολόνες και με ξυλόγλυπτο εικονοστάσι, αξίζει να επισκεφθείτε το Aρχαιολογικό Mουσείο, τον πέτρινο πύργο με τα έξι ρολόγια στο κέντρο της πόλης και τα τμήματα του μεσαιωνικού τείχους, καθώς και το Λαογραφικό Μουσείο της Έδεσσας.Από τα ομορφότερα σπίτια του Bαροσίου είναι το αρχοντικό Bαλάσα, το οποίο κτίστηκε το 1841. H οικία αυτή παρουσιάζει εξωτερικά και εσωτερικά τα γνωρίσματα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής ενώ στην αυλή του υπάρχει ιδιωτικό παρεκκλήσι. Ο εσωτερικός διάκοσμος μάλιστα του συγκεκριμένου αρχοντικού, είναι ο μοναδικός που σώζεται μέχρι και σήμερα. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η οικία Tσάμη, μακέτα της οποίας εκτίθεται στο Eθνολογικό Λαογραφικό Mουσείο Θεσσαλονίκης. Το ενδιαφέρον έγκειται στο γεγονός, ότι αποτελεί μοναδικό παράδειγμα παραδοσιακού σπιτιού με εσωτερικό W.C.