Αφιέρωμα στη Λέσβο

Το μεγαλύτερο νησί του Αιγαίου, το τρίτο σε μέγεθος νησί της Ελλάδας, κρύβει ανάμεσα σε απέραντους ελαιώνες και καταπράσινα δάση, αναλλοίωτο, έναν επίγειο παράδεισο. Η περιήγηση στην άγνωστη Λέσβο, στα γραφικά χωριά και τις μαγευτικές παραλίες, τη βαρυσήμαντη ιστορία και μοναδικά φυσικά μνημεία, αρχίζει από το Δήμο Λουτρόπολης Θερμής, 12 χιλιόμετρα από τη Μυτιλήνη στην ανατολική πλευρά του νησιού. Η Λέσβος αντικρίζει τη γη της Αιολίας και ο Δήμος Λουτρόπολης Θερμής στέκει απέναντι από τα Μικρασιατικά παράλια. Τα φώτα από το Αϊβαλί διακρίνονται ολοκάθαρα και ζωντανεύουν το σημαντικότερο κομμάτι τηςνεότερης ιστορίας των Ελλήνων. Οι Μικρασιάτες που διαδέχθηκαν τους Τούρκους στα χωριά Νέες Κυδωνίες, Μυστεγνά και Κώμη, έκρυψαν στον κόρφο τους χώμα από την πατρίδα που εγκατέλειψαν  για να ανθίσουν στις αυλές οι λεμονιές και ο βασιλικός. Οι κάτοικοι φιλόξενοι και περιποιητικοί, σε υποδέχονται για να σε ξεναγήσουν στις ομορφιές του τόπου τους. Στρώνουν γιαεσένα τραπέζι με ούζο και λαδωτήρι που παράγουν οι ίδιοι. Πρόθυμοι να σε ξεναγήσουν στην Αρχαία Θερμή, στα λουτρά της Θερμίας Αρτέμιδος, να σου δείξουν το πολύχρωμο Ξενοδοχείο Σάρλιτζα Παλλάς και να σε ακολουθήσουν για ένα προσκύνημα στον Άγιο Ραφαήλ και την Παναγιά την Τρουλωτή. Σου μιλούν για τα σπήλαια όπου ασκήτεψαν Άγιοι και για το «Τάμα στο Γέρο» στο οποίο μένουν πιστοί κάθε χρόνο, δε θα επιτρέψουν όμως να αρχίσεις την περιήγηση στην περιοχή πριν δοκιμάσεις τα παραδοσιακά σπιτικά γλυκά και πριν σου μιλήσουν για τη μεγάλη τους αγάπη, τα άλογα.Μόλις μπαίνεις στα όρια του Δήμου Λουτρόπολης Θερμής, θαρρείς πως μια μηχανή του χρόνου σε μεταφέρει σε διαφορετικές εποχές. Οι Πύργοι που ορθώνονται μπροστά σου μαγνητίζουν το βλέμμα και καθηλώνουν τη προσοχή στην ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους. Ενώ η φαντασία ζωντανεύει ιστορίες με πειρατές και στη θέα των οθωμανικών  κτιρίων περνάς στην εποχή της τουρκοκρατίας, φτάνεις στην περιοχή «Κανόνι». Η προϊστορική Θερμή θα σε υποδεχθεί για να σου αποκαλύψει τις σχέσεις της με την Τροία και πως πολέμησαν στο πλευρό των Τρώων κατά των Αχαιών.

Η περιοχή της Θερμής έχει μια ιστορία που αγγίζει τα 5.500 χρόνια. Είναι από τις ελάχιστες της Λέσβου αλλά και ολόκληρου του Ανατολικού Αιγαίου, που από την προϊστορική ακόμη εποχή, κατοικήθηκε και ανέπτυξε κοινωνικοπολιτική οργάνωση. Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, η περιοχή γνώρισε οικονομική άνθιση. Τα λουτρά της Θερμής που φιλοξένησαν στην αρχαιότητα τις ικεσίες προς τη Θεά Άρτεμη, ήκμασαν την εποχή που η Λέσβος πέρασε στην κατοχή των Ρωμαίων. Ελληνιστικά μάρμαρα, ρωμαϊκές επιτύμβιες  στήλες, οθωμανικές κάμαρες, συνυπάρχουν και δηλώνουν την διαχρονική σχέση των ανθρώπων με τις ιαματικές πηγές. Η σύγχρονη Λουτρόπολη Θερμής αποτελεί φημισμένο κέντρο ιαματικού τουρισμού. Το νησί της ελιάς, η πατρίδα του ούζου, εξακολουθεί να υπερασπίζεται την υγιεινή διατροφή με τα αγνά γεωργικά προϊόντα του. Τα φρέσκα ψάρια και οι μοναδικές συνταγές της παραδοσιακής κουζίνας αποζημιώνουν τους καλοφαγάδες που επισκέπτονται την περιοχή. Ο Δήμος Λουτρόπολης Θερμής προσφέρεται για ήρεμες και ειδυλλιακές  διακοπές. Πανέμορφες οργανωμένες παραλίες και γραφικά χωριά υποδέχονται τον επισκέπτη που αναζητά αποδράσεις μακριά από πολύβουα τουριστικά θέρετρα. Μοναδικά μονοπάτια ξεναγούν τον περιηγητή στα εξαιρετικά ιστορικά και φυσικά μνημεία, χαρίζοντας την απόλυτη αίσθηση της ελευθερίας που προσφέρει η επαφή με τη φύση. Στα δάση ο καλπασμός των μικρόσωμων αλόγων της ράτσας Μιντιλί αποδεικνύει πως η ισορροπία της φύσης δε διαταράχθηκε από ανθρώπινες παρεμβάσεις. Η περιοχή αναδεικνύεται ως ένας από τους πιο διάσημους προορισμούς για τους οπαδούς του θρησκευτικού τουρισμού καθώς τόσο το Μοναστήρι του Αγίου Ραφαήλ όσο και πλήθος εκκλησιών αγκαλιάζουν το αίσθημα της βαθιάς πίστης και ευλάβειας χιλιάδων προσκυνητών κάθε χρόνο.   Η Λέσβος αποτέλεσε κοιτίδα πολιτισμού από την αρχαιότητα και γέννησε τα νεότερα χρόνια σημαντικές μορφές του πνεύματος και των γραμμάτων. Είναι η γενέτειρα της Σαπφούς και του Αλκαίου, η πατρίδα του Οδυσσέα Ελύτη, του Αργύρη Εφταλιώτη, του Στρατή Μυριβήλη αλλά και του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου. Σε αυτόν τον τόπο η παράδοση είναι ζωντανή, τα έθιμα εντυπωσιακά, η λαϊκή τέχνη προσφέρει αριστουργήματα και οι άνθρωποι μπορούν να αποδείξουν τι σημαίνει έμπρακτα ελληνική φιλοξενία.

Λουτρόπολη Λέσβου Η Λουτρόπολη με το Άγιο Νερό Η γη άνοιξε και προσέφερε από τα σπλάχνα της το άγιο νερό που θεραπεύει τις ασθένειες. Οι άνθρωποι θέλησαν να ευχαριστήσουν τη Θεά που τους χάρισε την ίαση και έχτισαν το ναό της Θερμίας Αρτέμιδος. Tα αρχαιολογικά μέλη του ναού βρίσκονται στη θέση «Χωράφα». Τη λατρεία της θεάς μαρτυρούν επιγραφές και νομίσματα που χρονολογούνται από το 200π.Χ. Ελληνιστικά μάρμαρα, ρωμαϊκές επιτύμβιες στήλες, οθωμανικές κάμαρες συνυπάρχουν και μαρτυρούν τη διαχρονική σχέση των ανθρώπων με τις ιαματικές πηγές. Tο χαμάμ με τις δυο δεξαμενές και τις θολωτές αίθουσες βρίσκεται πάνω από το σύγχρονο κτίριο των λουτρών. Τα λουτρά προκάλεσαν και τους πασάδες να επενδύσουν στο «κίτρινο νερό»,  κτίζοντας το 1909 το ξενοδοχείο Σάρλιτζα Παλλάς, σύμβολο αίγλης την εποχή της Τουρκοκρατίας. Τα  έντονα χρώματα του και ο ανατολίτικος χαρακτήρας του εντυπωσιάζουν ακόμη και σήμερα παρά την εγκατάλειψή του.   Άλλες ανασκαφές πιστοποίησαν τη μεγάλη έκταση του αρχαίου υδροθεραπευτηρίου και του μεγάλου συγκροτήματος λουτρικών εγκαταστάσεων που  χρησιμοποιούνταν ως λασπόλουτρα. Υπήρχαν δεξαμενές αποθήκευσης νερού και διοχέτευσής του σ’ ολόκληρο το συγκρότημα. Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, δεν μπορεί σήμερα να αμφισβητηθεί ότι όλο αυτό το λαμπρό οικοδόμημα, όχι μόνο αποτελούσε φημισμένο θεραπευτικό θέρετρο, αλλά και κοσμούσε όλη την περιοχή με την ακτινοβολία ενός σημαντικού κέντρου μεγάλης θρησκευτικής σημασίας. Εδώ τελείτο η «Θερμιακή Πανήγυρης» που πιθανότατα είχε Παλλεσβιακό χαρακτήρα. Η λατρεία της θεάς Άρτεμης είναι γνωστή από το πλήθος των επιγραφών που έχουν σωθεί και από τα νομίσματα με την παράστασή της που χρονολογούνται από το 200 π.Χ. ως τη Ρωμαϊκή εποχή. Η σύγχρονη Λουτρόπολη Θερμής αποτελεί φημισμένο κέντρο ιαματικού τουρισμού. Τα νερά έχουν θερμοκρασία 47,2 βαθμούς και συστήνονται για τη θεραπεία ρευματισμών, αρθρίτιδας, λίθων νεφρού, νοσημάτων ήπατος, γυναικολογικών και δερματικών παθήσεων. Θρησκευτικός Τουρισμός Εκκλησίες- Μοναστήρια- σπήλαια ασκητών Ο Δήμος Λουτρόπολης Θερμής είναι από τους πλέον δημοφιλείς προορισμούς των οπαδών του θρησκευτικού τουρισμού. Βυζαντινοί ναοί και εξωκκλήσια διάσπαρτα ανάμεσα σε ελαιώνες προσφέρουν στον επισκέπτη αισθήματα ηρεμίας και γαλήνης. Η γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο Μονή του Αγίου Ραφαήλ συγκεντρώνει κάθε χρόνο πλήθος προσκυνητών. Τα θαύματα που συντελούνται σε αυτήν βιώνονται και καταμαρτυρούνται από εκατοντάδες πιστούς. Το γυναικείο μοναστήρι χτίστηκε στην περιοχή που υπέδειξε σε οράματα κατοίκων ο ίδιος ο  Άγιος Ραφαήλ. Πρόκειται για τη θέση Καρυές, όπου μαρτύρησαν στα χέρια των Τούρκων, ο Άγιος Ραφαήλ, ο Άγιος Νικόλαος και η Αγία Ειρήνη. Η Παναγία η Τρουλωτή αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία της Λέσβου. Χαρακτηριστικό είναι το τέμπλο από καρυδιά. Στην είσοδό του διακρίνονται ανάγλυφες παραστάσεις σε μαρμάρινη πλάκα και μονόγραμμα. Ο Ναός Εισοδίων της Θεοτόκου είναι η ενοριακή εκκλησία της Θερμής και πλαισιώνεται από 23 ξωκλήσια και 4 παρεκκλήσια. Τα γραφικά χωριά του Δήμου Ο Δήμος Λουτρόπολης Θερμής αποτελείται από έξι οικισμούς: Πύργοι Θερμής – Θερμή - Πηγή – Κώμη - Μυστεγνά – Νέες Κυδωνιές Γραφικά χωριά με πλακόστρωτα δρομάκια, περιποιημένα σπίτια και παλιά αρχοντικά, ατενίζουν τα μικρασιατικά παράλια ή βρίσκονται προφυλαγμένα στην αγκαλιά των πεύκων και των ελαιώνων. Ο επισκέπτης ανακαλύπτει ορεινά χωριά, κρυμμένα σε πυκνή βλάστηση. Στη Θερμή παραδοσιακά καφενεδάκια, σπιτάκια με περιβόλια και παλιά αρχοντικά αμβλύνουν τις αντιθέσεις εικόνων από διαφορετικές εποχές και φτιάχνουν μια αρμονική γειτονιά. Το μεγάλο τζαμί, το παλιό λιοτρίβι και οι περίτεχνες βρύσες μαγνητίζουν τα βλέμματα όσων επισκέπτονται την Κώμη, ενώ στη Πηγή η πλακόστρωτη πλατεία και τα στενά σοκάκια προσφέρουν μοναδική φιλοξενία και εντυπωσιακούς περιπάτους στους επισκέπτες. Τα Μυστεγνά είναι ένα γραφικό χωριό, το οποίο παντρεύει μοναδικά τον ορεινό με το θαλάσσιο τουρισμό. Το κόκκινο της ντόπιας πέτρας που κοσμεί λιθόκτιστες κατασκευές, σοκάκια, σπίτια και εκκλησιές, δένει αρμονικά με το πράσινο της φύσης.   Οι Νέες Κυδωνίες αντικρίζουν το Αϊβαλί. Οι κάτοικοί του χωριού πρόσφυγες από την Μικρά Ασία, διατηρούν τα έθιμα αλλά και τον παραδοσιακό τρόπο παρασκευής των αγνών  προϊόντων. Το χαμάμ και οι Οθωμανικές κρήνες θυμίζουν την εποχή της Τουρκοκρατίας. Στη θέση που δέσποζε άλλοτε το Τζαμί, βρίσκεται σήμερα η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου.    Ο Δήμος λουτρόπολης Θερμής της Λέσβου είναι ένας τόπος που συνδυάζει το θαλάσσιο και ορεινό τουρισμό. Αποτελεί πρόκληση για τους λάτρεις της πεζοπορίας, αλλά και για κάθε ερασιτέχνη φυσιοδίφη. Ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια της Λέσβου είναι το πανηγύρι του Ταύρου. Διεξάγεται το πρώτο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου στους οικισμούς Πηγή και Κώμη του Δήμου Λουτρόπολης Θερμής. Ο χορός των αλόγων γύρω από τον στολισμένο με άνθινα στεφάνια ταύρο, η μουσική, τα γλέντια, οι ιπποδρομίες, η τελετουργική σφαγή του ζώου και η παρασκευή του παραδοσιακού κισκέτς, κάνουν το πανηγύρι αυτό ξεχωριστό. Το έθιμο  των ζευγάδων αφορά το πανηγύρι που γίνεται στο εξωκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους, στη μαγευτική ορεινή τοποθεσία Ταύρος. Με αυτή την γιορτή φτάνει ως τις μέρες μας αναλλοίωτη, μακρόχρονη παράδοση των ζευγάδων που τιμούσαν με ιδιαίτερα εντυπωσιακές εκδηλώσεις τον προστάτη τους, τον Άγιο  Χαράλαμπο. Το πρωί της Παρασκευής ο ταύρος οδηγείται, υπό τους ήχους της παραδοσιακής μουσικής, μπροστά στο σπίτι του «πρωτοζευγά», του προέδρου του Μορφωτικού Σωματίου που διοργανώνει το πανηγύρι ή του «δωρητή» εκείνου δηλαδή που πρόσφερε τα χρήματα για να αγοραστεί ο το ζώο. Αρχίζει ο στολισμός του ζώου με τα ομορφότερα άνθη της λεσβιακής γης. Σχηματίζεται πομπή πίσω από τα λάβαρα και τα μουσικά συγκροτήματα  και αρχίζει η περιφορά της εικόνας του «Γέρου» όπως αποκαλούν οι ντόπιοι τον Άγιο Χαράλαμπό. Η περιφορά ξεκινά από την πλατεία της Πηγής, περνά από το χωριό Κώμη και καταλήγει πάλι στην Πηγή. Ομάδες νέων ανοίγουν την αυλαία με παραδοσιακούς χορούς στην πλατεία «Πλάτανος» και ακολουθεί ολονύκτιο γλέντι. Έφιπποι οι άνδρες του χωριού φτάνουν το Σαββάτο στην πλατεία της Πηγής για να παραλάβουν τον «Ντανά» δηλαδή τον ταύρο. Με έναν εντυπωσιακό χορό αλόγων ευχαριστούν τους κατοίκους που τους υποδέχονται και με την συνοδεία πάντα λαϊκών μουσικών οργάνων οδηγούν το ζώο στο εξωκλήσι του Αγίου, στην  περιοχή Ταύρος. Το έφιππο προσκύνημα αναβιώνει την συνήθεια των ζευγάδων της περιοχής,  ενώ όλοι οι προσκυνητές παραμένουν όλη την νύχτα στην πευκόφυτη περιοχή του Ταύρου και γλεντούν ως το πρωί. Για το Τάμα στον Γέρο η παράδοση λέει πως τα χρόνια της τουρκοκρατίας, στο δάσος όπου σήμερα γίνεται η γιορτή, είχε απαγορευτεί η πρόσβαση στους Έλληνες. Ένας κτηνοτρόφος από το χωριό Νάπι, την σημερινή Αγία Παρασκευή, έχασε έναν ταύρο. Τον αναζήτησε σε ολόκληρο το νησί και όταν του είπανε πως ο ταύρος πέρασε στην απαγορευμένη περιοχή εκείνος τόλμησε να πάει. Ο τούρκος που φρουρούσε το δάσος είδε τον Έλληνα και ετοιμάστηκε να τον σκοτώσει. Τρεις φορές τον πυροβόλησε και τρεις φορές αισθάνθηκε κάποιο αόρατο χέρι να σπρώχνει την κάνη σε άλλη κατεύθυνση. Ο Τούρκος είπε πως ξεχώρισε μια φιγούρα που θεωρήθηκε πως ήταν εκείνη του Αγίου Χαραλάμπους. Από τότε ονομάστηκε η περιοχή αυτή Ταύρος και δόθηκε από τους Τούρκους η άδεια να την επισκέπτονται ελεύθερα Έλληνες. Έτσι καθιερώθηκε το Τάμα στο Γέρο, τον Άγιο Χαράλαμπο. Η Κυριακή ξεκινά με τη Θεία Λειτουργία στο εξωκλήσι. Με το κρέας του ταύρου που θυσιάστηκε ως τάμα στον Άγιο μαγειρεύεται το παραδοσιακό κισκέκ. Το φαγητό αυτό διανέμεται σε όλα τα χωριά. Δεν είναι λίγες οι φορές που ο Ντάνας είναι προσφορά κάποιου ζωοτρόφου ή ξενιτεμένου για την εκπλήρωση ενός τάματος. Η γιορτή δεν τελειώνει εδώ. Ακολουθεί το «ραχμάνι», ιππικοί αγώνες στον κυκλικό ιππόδρομο. Το γλέντι συνεχίζεται και μετά τη βράβευση του νικητή, μέχρι την αυγή της επόμενης ημέρας. Ο Άγιος Χαράλαμπος γιορτάζει στις 10 Φεβρουαρίου αλλά το πανηγύρι πραγματοποιείται τέλη της άνοιξης ή αρχές καλοκαιριού για να συνδυαστεί και με την γιορτή της φύσης. Άλλες εκδηλώσεις: 27 Ιουλίου:  Πανηγύρι Αγίου Παντελεήμονα 15 Αυγούστου: Πανηγύρι Ναού Παναγίας Τρουλωτής 23  Απριλίου: Γιορτή Αγίου Γεωργίου Τρίτη του Πάσχα: Γιορτή Αγίου Ραφαήλ 21 Νοεμβρίου:  Γιορτή της Παρθένου Πρώτο Δεκαήμερο του Ιουλίου: Γιορτή Αγίου Χαραλάμπου (Πηγή) Την 3η εβδομάδα του Αυγούστου διοργανώνονται τα Αϊβαλιώτικα (Κώμη) 4η Κυριακή του Πάσχα: Γιορτή Αγίων Ακινδύνων (Μυστεγνά) Ιούνιος:  Γιορτή Αγίου Γεωργίου Χιοπολίτη (Νέες Κυδωνίες) Αύγουστος: Γιορτή Χταποδιού «Θέρμια»: Διοργανώνονται  κάθε χρόνο από το Δήμο Λουτρόπολης Θερμής και περιλαμβάνούν θεατρικές παραστάσεις, τοπικούς παραδοσιακούς χώρους, αθλητικές συναντήσεις, συναυλίες και ποικίλα πολιτιστικά δρώμενα καθώς και καλλιτεχνικές εκθέσεις στον παραδοσιακό Μύλο της παραλίας Θερμής. Παραλίες Η αύρα της θάλασσας και η μυρωδιά του ούζου συντροφεύουν τις καλοκαιρινές αποδράσεις, στις ομορφότερες παραλίες της Λέσβου. Εντυπωσιακά  λιμανάκια, παραθαλάσσια ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια και παραδοσιακά εστιατόρια προσφέρουν φιλόξενη διαμονή και ψυχαγωγία, με θέα το απέραντο γαλάζιο του Αιγαίου. Το «Κανόνι» είναι μια πανέμορφη οργανωμένη παραλία, ιδανική για μπάνιο. Οι  παραλίες «Πεταλίδι»  και «Άγιος Γεώργιος» αποτελούν αδιαπραγμάτευτο σταθμό των καλοκαιρινών διακοπών στη Λέσβο. Στην περιοχή «Ξαμπέλια»  μια πανέμορφη, οργανωμένη, αμμώδης παραλία απλώνεται μπροστά από τις καταπράσινες βουνοπλαγιές. Τα γραφικά ταβερνάκια προσφέρουν φρέσκα θαλασσινά και νόστιμους μεζέδες. Κάτω από τον εντυπωσιακό κοκκινωπό βράχο της Σκάλας των Νέων Κυδωνιών διακρίνεται ένας όμορφος, με μοναδικές αντιθέσεις όρμος, όπου από την μια του πλευρά η ακρογιαλιά είναι στρωμένη με μεγάλα πολύχρωμα βότσαλα και από την άλλη απλώνεται μια χρυσή αμμουδιά. Παράδοση Η παραδοσιακή μουσική και ο χορός κρατούν αναλλοίωτο ένα σημαντικό κεφάλαιο της ελληνικής παράδοσης σε όλα τα δημοτικά διαμερίσματα. Το σαντούρι, το βιολί, το κλαρίνο, το ακορντεόν, το τουμπερλέκι και η κιθάρα, συνοδεύουν τα νανουρίσματα, τα τραγούδια του γάμου και της κούνιας, τα κάλαντα και δίνουν το ρυθμό στο χαρακτηριστικό χορό των αλόγων. Η νησιώτικη μουσική του Αιγαίου, οι επιρροές της μικρασιατικής παράδοσης, ο μπάλος, αλλά και πανελλήνιοι χοροί όπως ο συρτός και ο καλαματιανός κρατούν το κέφι ως το ξημέρωμα στα τοπικά πανηγύρια και τις εκδηλώσεις του Δήμου. Στα χωριά ακούγεται ακόμη ο χτύπος της κρεβατής καθώς οι γυναίκες υφαίνουν κιλίμια, καρπέτες, χράμια, αλλά και μοναδικά μικρασιατικά κεντητά υφαντά. Εντυπωσιακά εργόχειρα με παραστάσεις που ζωντανεύουν τους μύθους και την ιστορία της Λεσβιακής γης, διατηρούν την παραδοσιακή τέχνη που οι γυναίκες του Δήμου Θερμής κατέχουν. Μακραμάδες, τσεβρέδες, κεντητά υφαντά στον αργαλειό αλλά και  μεταξωτά κεντήματα αποτελούν μοναδικά στολίδια των νοικοκυριών.Για τους λάτρεις της πεζοπορίας, η διαδρομή Θερμή μέσω Παναγιάς βήμα - βήμαΞεκινήστε μια περιπετειώδη περιήγηση σε μοναδικά φυσικά και ιστορικά μνημεία, ακολουθώντας μονοπάτια που αποκαλύπτουν θησαυρούς, ζωντανεύουν μύθους μέσα σε μια έκρηξη ανθοφορίας της φύσης. Τα μονοπάτια αυτά τα χάραξαν εδώ και αιώνες οι νησιώτες για να προφυλαχθούν από εισβολείς και  πειρατές, να καλλιεργή-σουν τη γη, να φτάσουν σε μυστηριακά κέντρα λατρείας και αργότερα στις εκκλησιές. Στο Δήμο Λουτρόπολης Θερμής ΛέσβουΔιαδρομή: Θερμή δια μέσου Παναγιάς Περιοχή:  Δήμος Λουτρόπολης ΘερμήςΑπόσταση: 7 χιλιόμετρα  -  Χρόνος: 1 ώρα και 20 λεπτάΒαθμός δυσκολίας: Εύκολη – ήπια ανεβάσματα και κατεβάσματαΕξοπλισμός : παπούτσια βαδίσματος ή άσκησης, καπέλο, αντηλιακή κρέμα, νερό.Μεταφορά προς και από Θερμή :Με αυτοκίνητο: Παρκάρετε στο μεγάλο πάρκινγκ κοντά στην ακτή.Συγκοινωνία  :Λεωφορείο για Μανταμάδο ή Θερμή από Μυτιλήνη .Η διαδρομή στο χρόνοΑυτή η διαδρομή έχει σχήμα μαιάνδρου που περικλείει το φυσικό και ιστορικό πλούτο που εκστασιάζει τους λάτρεις της πεζοπορίας. Η περιοχή βρίθει αρχαίων μνημείων, ενσωματωμένων σε μεταγενέστερα κτίρια.Με την αλμύρα της θάλασσαςΞεκινήστε από το πάρκινγκ των αυτοκινήτων στην Κάτω Θερμή ακολουθώντας την παραλιακή διαδρομή. Η αλμύρα σύντροφος στην περιήγηση που αρχίζει από τη λιθόστρωτη προβλήτα του λιμανιού, με τη θάλασσα στ΄ αριστερά σας.Περάστε το λιμάνι αλλά συνεχίστε να βαδίζετε πίσω από την ακτή. Περπατώντας ανάμεσα στα φύκια, βλέπετε τα γλαροπούλια και τις πάπιες να υμνούν την αρμονία της φύσης.Περνάτε το Ξενοδοχείο «Βότσαλα» και συναντάτε ένα μονοπάτι που ξεκινάει από την ακτή.Συνάντησή με ...την προϊστορική εποχήΤο μονοπάτι κινείται κατά μήκος της ακτής. Ακολουθώντας το θα συναντήσετε έναν απότομο βράχο. Εδώ αποκαλύπτονται οι προϊστορικοί οικισμοί της Θερμής (3200 π.Χ. –2.400 μ.Χ.) που βρέθηκαν πριν διαβρωθεί η ακτογραμμή. Βρίσκεστε στη θέση «Πετραλώνια», δίπλα από την παραλία «Κανόνι» όπου ήκμασε ένας πολιτισμός ισόχρονος του Τρωικού. Για την ΠαναγιάΕπιστρέψτε στην παλιά εκκλησία του Αγίου Νικολάου και αμέσως μετά την εκκλησία στρίψτε αριστερά στο μονοπάτι που περιστοιχίζεται από τοιχία (25 λεπτά). Πολύ σύντομα θα έχετε την ευκαιρία να δείτε από κοντά έναν από τους πύργους στο δεξί σας χέρι. Στην διασταύρωση πηγαίνετε δεξιά προς την Παναγία. Σε ένα σταυροδρόμι απέναντι από  μεγάλες μαύρες εξώπορτες πηγαίνετε αριστερά (27 λεπτά). Αγνοήστε ένα μονοπάτι με τοιχία γύρω του που θα δείτε στα αριστερά σας και συνεχίστε κυκλικά δεξιά προς την Παναγία (30 λεπτά), χωρίς να ακολουθήσετε δύο περάσματα που έχουν ταμπέλες προς την Μονή του Αγίου Ραφαήλ. Περνάτε από μια παλιά τουρκική πηγή στα δεξιά σας. Συνεχίστε ευθεία όταν δείτε να ενώνεται ένα τσιμεντένιος δρόμος από τα δεξιά (33 λεπτά). Το μονοπάτι από ‘δώ και πέρα είναι και πάλι λιθόστρωτο. Ακριβώς πριν την κορυφή της ανηφόρας στρίβετε αριστερά σε ένα στενό τσιμεντένιο δρομάκι προς την Παναγία. Περνώντας από μια απότομη ανηφόρα φτάνετε κάτω από τους ασβεστωμένους τοίχους ενός από τους πύργους στο δεξί σας χέρι. Στο τέλος του τοίχου στρίψτε δεξιά προς την παλιά Βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Τρουλωτής (38 λεπτά).Παναγιά η Τρουλωτή:Η πρόσοψη χρονολογείται από το 803, ενώ το πίσω μέρος χτίστηκε κατά τον 12ο – 13ο αιώνα. Στην κατασκευή αυτής της εκκλησίας έχουν ενσωματωθεί περισσότερες λαξευτές πέτρες που αυτή την φορά απεικονίζουν μια αρκούδα και ένα ελάφι. Αξίζει τον κόπο να ρίξετε μια ματιά στο πανέμορφο εσωτερικό με το ξυλόγλυπτο εικονοστάσι και τα απομεινάρια των παλαιών τοιχογραφιών. Φεύγοντας από την εκκλησία στρίψτε δεξιά προς τα πάνω στο λόφο, περάστε ένα χώρο στάθμευσης αυτοκινήτων στα αριστερά και στην διασταύρωση στρίψτε δεξιά . Ο δρόμος ξαναγίνεται μονοπάτι αφήνοντας το χωριουδάκι και περνάει μέσα από ελαιώνες, ενώ η θέα του λιμανιού της Θέρμης κάτω δεξιά είναι υπέροχη. Φτάστε σε ένα ψηλό σημείο (44 λεπτά) και μετά κατεβείτε στην τσιμεντένια κοιλότητα που απέχει περίπου δύο λεπτά. Ακολουθήστε τη παλιά διαδρομή προς την Θέρμη μέσα από τους ελαιώνες. Η παραλία βρίσκεται στα δεξιά σας. Το μονοπάτι περιστοιχίζεται από τοιχία. Αφού περάσετε από μια μεγάλη πηγή στο αριστερό σας χέρι, απαντάτε στα δεξιά σας ένα πιο μικρό μονοπάτι. Συνεχίστε ευθεία προς τα εκεί που το μονοπάτι γίνεται τσιμεντένιο και συνεχίζει να ανηφορίζει. Όταν ο δρόμος μπροστά σας αρχίζει να κατηφορίζει προς την Κάτω Θέρμη στρίψτε αριστερά στο ανηφορικό μονοπάτι. Το μονοπάτι αυτό γίνεται τσιμεντένιο όταν φτάσετε στην άκρη της Άνω Θέρμης (Λουτρόπολη Θέρμης, 55 λεπτά).Αρχίστε να κατηφορίζετε στο χωριό και μείνετε δεξιά στη διχάλα του δρόμου. Συνεχίστε ευθεία για να φτάσετε στον κεντρικό δρόμο του χωριού (58 λεπτά) στο γεμάτο με γλυσίνα δρόμο της αγοράς με τα γραφικά μαγαζιά και τα ταβερνάκια.    Στο τέλος του δρόμου, στην εκκλησία της οποίας το καμπαναριό θυμίζει γαμήλια τούρτα (59 λεπτά), στρίψτε δεξιά προς τα κάτω. Σε τέσσερα λεπτά κατεβαίνετε στη διασταύρωση του δρόμου Θέρμης – Πηγής. Διασχίστε τον δρόμο διαγώνια δεξιά και ακολουθήστε ένα λιθόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί και πάλι στους ελαιώνες*. Τρία λεπτά από τον δρόμο, εκεί που το μονοπάτι πηγαίνει αριστερά, συνεχίστε ευθεία σε ένα μικρότερο μονοπάτι που αριστερά έχει ένα ρυάκι. Δύο λεπτά αργότερα το μονοπάτι γίνεται αγροτικός δρόμος. Συνεχίστε ευθεία για να συναντήσετε ένα μονοπάτι σε μια καμπή και κατόπιν πάλι ευθεία, πίσω προς τον δρόμο (1 ώρα και 16 λεπτά).Προς τα αρχαία λουτράΣτρίψτε αριστερά, περάστε την εκκλησία των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στην γωνία. Δίπλα στην εκκλησία υπάρχει μια έκταση με ευρήματα από την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Σύντομα θα περάσετε από τις μεσαιωνικές θερμοπηγές και τις δεξαμενές, όπου υπάρχει νερό για την ψύξη του καυτού νερού που χρησιμοποιείται στα λουτρά. (Εξερευνήστε προσεχτικά το συγκρότημα των αρχαίων λουτρών.) Τα σύγχρονα λουτρά είναι κοντά στο εγκαταλελειμμένο οθωμανικό ξενοδοχείο των λουτρών, οι περιποιημένοι κήποι του οποίου αποτελούν τώρα χώρο έκθεσης των ανασκαφών των αρχαίων ρωμαϊκών λουτρών. Ο χώρος στάθμευσης είναι απέναντι (1 ώρα και 20 λεπτά).* Εναλλακτική διαδρομή επιστροφής: Παραμείνετε στον δρόμο που πάει προς τα κάτω στην παραλία. Σε περίπου 4 λεπτά στρίψτε δεξιά στην ανηφόρα, στο τσιμεντένιο δρομάκι που έχει ταμπέλα προς την υπαίθρια εκκλησία των Ταξιαρχών. Αγνοήστε το μονοπάτι στα αριστερά σας. Αφού περπατήσετε ένα λεπτό προς τα πάνω προσπαθήστε να δείτε την μικρή εξώπορτα ενός χωραφιού στα δεξιά σας. Ακολουθήστε το μονοπάτι μέσα στο χωράφι για ένα λεπτό και μετά κοιτάξτε κάτω δεξιά, όπου θα δείτε την αρχαία υπαίθρια βασιλική των Ταξιαρχών. Επιστρέψτε στον κύριο δρόμο και συνεχίστε προς τα κάτω προς την παραλιακή Θέρμη, από όπου θα ξαναβρεθείτε στην κύρια διαδρομή στο σημείο της 1 ώρας και 16 λεπτών.