Η Δονούσα αποτελεί έναν γοητευτικό προορισμό για ήρεμες και ξέγνοιαστες διακοπές. Είναι το βορειότερο στο σύμπλεγμα των μικρών ανατολικών Κυκλάδων και είναι ιδανικό για όσους θέλουν να απολαύσουν το φυσικό τοπίο και την κλασσική κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική. Αν και ο πληθυσμός της Δονούσας συγκεντρώνεται κυρίως στην χώρα, το Σταυρό, υπάρχουν άλλοι τρεις οικισμοί. Η Μεσαριά, το Μερσήνι και η Καλοταρίτισσα. Ένας μικρός παράδεισος γι’ αυτούς που θέλουν να χαρούν την φύση με ηρεμία, μπάνιο και θάλασσα. Τα μικρά λιμανάκια και το ιδιαίτερο άρωμα των κέδρων συνθέτουν την ξεχωριστή ομορφιά του νησιού.

Το νησί είχε κατοικηθεί από τα γεωμετρικά χρόνια και αυτό είναι πασιφανές από τα κατάλοιπα γεωμετρικών οικισμών που βρέθηκαν στη Δονούσα. Σύμφωνα με τη μυθολογία η Δονούσα είναι το νησί που έκρυψε ο Διόνυσος την Αριάδνη για να μη τη βρει ο Θησέας. Οι ανασκαφές που έγιναν στο νησί έφεραν στο φως οικοδομικά λείψανα οικισμού των Γεωμετρικών χρόνων καθώς και λείψανα κατοικιών της Εποχής του Χαλκού. Η μεγάλη ακμή του νησιού χρονολογείται στα Γεωμετρικά χρόνια (10ος-7ος αι. π.Χ.), με σημαντικά ευρήματα που δείχνουν περισσότερο επιρροή από τα Δωδεκάνησα παρά από τις Κυκλάδες. Για τις επόμενες περιόδους δε γνωρίζουμε πολλά στοιχεία, παρότι το νησί μετατράπηκε σε τόπο εξορίας στους Ρωμαϊκούς χρόνους. Στη διάρκεια του Μεσαίωνα και της οθωμανικής κυριαρχίας αποτέλεσε ορμητήριο πειρατικών δραστηριοτήτων και ιδανικό βοσκότοπο και ψαρότοπο. Ιστορικά οι πρώτοι της κάτοικοι ήρθαν στο νησί από την Αμοργό και ίδρυσαν το χωριό «Σταυρός» όπου έκτισαν την ομώνυμη εκκλησία με τον όμορφο μπλε τρούλο της κυκλαδίτικης αρχιτεκτονικής.

Στη Δονούσα υπάρχουν δύο σπήλαια που πρέπει να επισκεφτείτε. Η σπηλιά του Τοίχου. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του νησιού και στο εσωτερικό της υπάρχουν σταλακτίτες και καταγάλανα νερά. Η Φωκοσπηλιά. Βρίσκεται στον κάβο του Μοσχονά και είναι καταφύγιο φώκιας. Μια υπέροχης ομορφιάς σπηλιά με γαλαζοπράσινα νερα. Οπωσδήποτε πρέπει να επισκεφτείτε επίσης, τα απομεινάρια των γεωμετρικών οικισμών που δηλώνουν την κατοίκηση του νησιού και τις εκκλησίες του Τίμιου Σταυρού, της Παναγιάς με το θαυμάσιο ηλιοβασίλεμα και του Αγ. Ιωάννη.

 

Μερικά πιάτα από την παραδοσιακή κουζίνα της Δονούσας είναι: Πατατάτο, Καβουρμάς,Γιαμπράκια (λαχανοντολμάδες),Γεμιστό κατσίκι με ρύζι, Σούβλη, Χορτόπιτες, Αρανιστά (είδος τραχανά), Κλωστά (σπιτικά ντόπια μακαρόνια), Πιταρίδια (μακριές χυλοπίτες που μαγειρεύονται με γάλα) και αξιαλομυζήθρα (μυτζήθρα με γιαούρτι). Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τα παραδοσιακά γλυκά της Δονούσας, το παστέλι, τα ξεροτήγανα και το σησαμόμελο.