Η ευρύτερη περιοχή της Αράχωβας, κατοικείται από τη νεολιθική εποχή, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα στο Κωρύκειο Άντρο. Δυτικά της Αράχωβας, υπήρχε η Ανεμώρεια,ομηρική πόλη, που η ύπαρξή της φτάνει ως τις αρχές του 6ου αιώνα μ.Χ. Σύμφωνα με το βυζαντινό ιστορικό Προκόπιο, ο οικισμός Ανωμέρεια, καταστράφηκε το 551 μ.Χ., ύστερα από έναν καταστροφικό σεισμό. Οι κάτοικοί της τότε μετακινήθηκαν σε άλλες περιοχές, όπως τον Ελαιώνα και το Ζεμενό. Το 1300 μ.Χ., είναι η χρονιά ίδρυσης του σημερινού χωριού της Αράχωβας, όταν η φραγκική κυριαρχία, ήταν σε ακμή στην ευρύτερη περιοχή της Βοιωτίας. Το όνομα του οικισμού, προήλθε από την αντίστοιχη ονομασία που είχε το στρατηγικό κάστρο στην περιοχή του Ζεμενού. Σε μαρτυρία του περιηγητή Κυριάκου από την Αγκόνα της Ιταλίας, αναφέρεται ότι η Αράχωβα το 1436 μ.Χ., ήταν ένα πολυπληθέστερο χωριό. Μαρτυρίες γαι την Αράχωβα, έχουμε και από το μητροπολίτη Αθηνών Μελέτιο, που το 1728, την αναφέρει ως το σπουδαιότερο χωριό του Παρνασσού. Το 1804, η Αράχωβα φαίνεται να πυρπολήθηκε εξαιτίας της διαμάχης μεταξύ κλεφτών και αρματολών. Το Νοέμβριο του 1826, η Μάχη της Αράχωβας, έσωσε κυριολεκτικά την επανάσταση, όταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης νίκησε 2000 Τουρκοαλβανούς. Η Αράχωβα, απελαυθερώθηκε στις 2 Νοεμβρίου 1828 από το Δημήτριο Υψηλάντη. Στα χρόνια της γερμανικής κατοχής, ανατινάχτηκε από τους Γερμανούς, ενώ στις 10/ 9/1944, στη θέση «Σφάλα», πραγματοποιήθηκε μάχη, μεταξύ ανταρτών και Γερμανών με τη συμμετοχή αρκετών Αραχωβιτών. Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αρχίζει η σταδιακή ανάπτυξη της Αράχωβας. Σ΄αυτό συνέβαλαν, η γειτνίασή της με τον ιστορικό χώρο των Δελφών αλλά και η ίδρυση του Χιονοδρομικού Κέντρου στο Παρνασσό, στα μέσα της δεκαετίας του ’70.
Η Αράχωβα βρίσκεται στο νομό Βοιωτίας και είναι μία ορεινή κωμόπολη χτισμένη στις νότιες παρυφές του Παρνασσού, σε υψόμετρο 950 μέτρων. Το Χιονοδρομικό κέντρο του Παρνασσού της χάρισε τέτοια αίγλη τα τελευταία χρόνια, που η Αράχωβα εξελίχθηκε σε δημοφιλές τουριστικό θέρετρο. Βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από την Αθήνα, μιας και απέχει από αυτήν μόνο 160 χιλιόμετρα, ενώ από τη Λιβαδειά 35 χλμ.
Την περιήγησή σας στην Αράχωβα, ξεκινήστε την από από τη μικρή πλατεία του χωριού. Ανεβείτε τα σκαλοπάτια του Αγίου Γεωργίου και θαυμάστε από το προαύλιο χώρο του, την εξαιρετική θέα προς τον Παρνασσό και τους Δελφούς. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου βρίσκεται στην ιστορική τοποθεσία της Αράχωβας, όπου το 1826, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, κέρδισε τα στρατεύματα του Μουστάμπεη. Εκεί, βρίσκεται προτομή του Καραϊσκάκη και δύο κανόνια από τον πόλεμο του ’40. Στη οδό Πανουργιά, κοντά στην εκκλησία, ήταν η εμπορική αγορά της Αράχωβας μέχρι τη δεκαετία του ’30. Στην κάτω πλευρά του χωριού, το νεοκλασικό κτήριο που θα συναντήσετε, είναι το πρώην Δημοτικό Σχολείο. Χτίστηκε το 1910, από τον Ανδρέα Συγγρό. Στη θέση αυτή το 1830, λειτουργούσε Αλληλοδιδακτικό Σχολείο, που καταστράφηκε από το σεισμό του 1870. Σήμερα, στο κτήριο στεγάζεται Γραφείο Τουριστικών Πληροφοριών της πόλης. Στην περιοχή αυτή θα συναντήσετε το ναό Εισόδια της Θεοτόκου. Προχωρώντας πίσω από το ναό, θα φτάσετε στο Βράχο της Ώρας, όπου βρίσκεται ο πύργος με το Ρολόι, σήμα κατατεθέν της Αράχωβας. Στο μεγάλο σεισμό του 1870, ο πύργος υπέστη σοβαρές ζημιές. Την ίδια τύχη είχε και το Μάρτιο του 1944 από τους Γερμανούς. Η ανακατασκευή του με τη σημερινή μορφή, έγινε το 1966, με έξοδα της Ιεράς Μονής Οσίου Λουκά. Λίγο πιο κάτω, βρίσκεται το ξωκλήσι του Αγίου Ιωάννη με τοιχογραφίες που χρονολογούνται τον 17ον αιώνα. Σύμφωνα με την παράδοση, στην εκκλησία αυτή λειτούργησε κρυφό σχολείο, λέγεται μάλιστα ότι ήταν κέντρο συνεδρίασης των Φιλικών. Η επισκεψή σας στην Αράχωβα, θα πρέπει να συνδυαστεί και με το Χιονοδρομικό Κέντρο του Παρνασσού, το δημοφιλέστερο χιονοδρομικό της Ελλάδας.
Στην Αράχωβα, θα βρείτε την παραδοσιακή κουζίνα σ’όλο της το μεγαλείο. Την τιμητική τους έχουν το κοκορέτσι, το κοντοσούβλι αλλά και ο κόκορας με τις χυλοπίτες καθώς και το αρνάκι στη γάστρα. Ξεχωριστή είναι η γεύση της φορμαέλας, το παραδοσιακό τυρί της Αράχωβας, φτιαγμένο από το ντόπιο αιγοπρόβειο γάλα. Ο τόπος αυτός φημίζεται και για τα υφαντά του. Οι Αραχωβίτισσες γνωστές για την τέχνη του αργαλειού, έκαναν το βάψιμο του νήματος μέχρι τον πόλεμο με φυτικά χρώματα, από φλούδα καρυδιού, άχυρα και λουλούδια. Από την Αράχωβα, αξίζει επομένως ν’ αγοράσετε υφαντά, φορμαέλα και να είστε γλυκαντζήδες, δοκιμάστε τις δίπλες της, το καρυδάτο και το μυγδαλάτο αλλά και τα εξαιρετικά γλυκά του κουταλιού, καρυδάκι, σύκο, κορόμηλο.