Αναβιώνουν για άλλη μια χρονιά σε όλη την Ελλάδα,
έθιμα για τον εορτασμό των Φώτων. Η βόρεια Ελλάδα γιορτάζει την ημέρα των Θεοφανείων, την ημέρα που “φεύγουν” οι καλικάτζαροι, με παραδοσιακό τρόπο και συνήθειες.
Το πρωί της 6ης Ιανουαρίου γίνεται σε όλες τις εκκλησίες της χώρας ο καθιερωμένος
αγιασμός των υδάτων, με την κατάδυση του Τιμίου Σταυρού, που παραπέμπει στη Βάπτιση του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη το Βαπτιστή. Στις περιοχές με θάλασσα ή ποτάμια, δεν είναι λίγοι εκείνοι που βουτούν για να πιάσουν το Σταυρό, αψηφώντας τις χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα, μιας και θεωρείται μεγάλη ευλογία, όχι μόνο για αυτόν που θα καταφέρει να τον πιάσει, αλλά και για όλους όσους προσπάθησαν.
Στην
Καστοριά, τα
Θεοφάνεια αποτελούν και την ημέρα έναρξης του πρώτου “καρναβαλιού” του έτους. Τα “Ραγκουτσάρια” όπως ονομάζονται, είναι ένα έθιμο κατά το οποίο οι κάτοικοι βάφουν τα πρόσωπά τους και φορούν προβιές ζώων και κουδούνια, για να διώξουν με τον τρόπο αυτό τους καλικάτζαρους και τα κακά πνεύματα.
Για 3 ημέρες, μέχρι δηλαδή και τις 8 Ιανουαρίου, οι κάτοικοι γλεντούν στους δρόμους υπό τη συνοδεία μουσικής και με διάφορες εορτατικές εκδηλώσεις να λαμβάνουν χώρα υπό την ευθύνη και διοργάνωση του Δήμου Καστοριάς.
Ένα άλλο
έθιμο των Φώτων είναι αυτό που αναβιώνει στο
Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής. Οι “
Φωταράδες” όπως ονομάζονται εκλέγουν τον αρχηγό τους και όλοι μαζί πηγαίνουν στην εκκλησία, όπου προσκυνούν τον Άγιο Αθανάσιο και ζητούν την ευχή του. Λένε τα κάλαντα, γλεντούν και φτάνουν να χορεύουν στην κεντρική πλατεία γύρω από έναν πάσσαλο με λουκάνικο, φορώντας παραδοσιακά ενδύματα και με ξύλινα σπαθιά στα χέρια.
Στη
Γαλάτιστα της
Χαλκιδικής τα
Θεοφάνεια έχουν συνδυαστεί με το
στόλισμα της καμήλας. Έξι άντρες κρύβονται κάτω από το ομοίωμα του ζώου, τραγουδούν και γλεντούν, ενώ καθοδηγούνται από τους “Τζαμαλαρούς”. Το έθιμο ολοκληρώνεται την επόμενη ημέρα με την τέλεση ενός ψεύτικου γάμου. Σε ρόλους γαμπρού και νύφης… μόνο άντρες.
Τη μεταμφίεση με τα κουδούνια, τις προβιές ζώων και τις περίεργες μουτσούνες θα τη συναντήσετε και σε άλλες περιοχές της Μακεδονίας, όπως τη Νικησιανή της
Καβάλας αλλά και σε αρκετά χωριά της
Δράμας.
Όπου κι αν βρεθείτε, αλλά ακόμα και αν τα παρακολουθήσετε από την τηλεόραση, τα έθιμα των Θεοφανείων είναι μοναδικά, αποτελούν την παράδοση του τόπου μας και προκαλούν το ενδιαφέρον μικρών και μεγάλων.