Το καρναβάλι της Χίου
04-06-2012 16:03
Η Μόστρα
Η Μόστρα είναι η πιο γνωστή καρναβαλική γιορτή της Χίου και γίνεται στα Θυμιανά, παραδοσιακό χωριό πετροκόπων και κτιστάδων. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στο Μεσαίωνα, όταν πειρατές και κουρσάροι λεηλατούσαν τα παράλια των νησιών και άρπαζαν τις σοδειές των κατοίκων.
Κάποτε στην περίοδο της Αποκριάς, την Παρασκευή της Τυρινής, καθώς όλο το χωριό γλεντούσε, οι φύλακες από τις βίγλες (κυκλικοί πύργοι- παρατηρητήρια της θάλασσας) ειδοποίησαν ότι έρχονταν πειρατές.
Οι Θυμιανούσοι, φουντωμένοι όπως ήταν από το γλέντι, κίνησαν προς την παραλία και τους έστησαν ενέδρα. Στη σκληρή μάχη που ακολούθησε, οι πειρατές κατατροπώθηκαν και οι χωριανοί, μεθυσμένοι από τη χαρά της νίκης, μετέφεραν τους αιχμαλώτους στην πλατεία του χωριού και τους «μόστραραν» (=τους επεδείκνυαν), συνεχίζοντας το γλέντι τους, μέχρι την Τυρινή Κυριακή.
Σε ανάμνηση λοιπόν αυτής της νίκης, το έθιμο επαναλαμβάνεται από τότε ανελλιπώς κάθε χρόνο, ακόμη και στα χρόνια της Κατοχής.
Την Τυρινή Παρασκευή το βράδυ, οι Θυμιανούσοι ντυμένοι «κουδουνάτοι» (=μεταμφιεσμένοι) ανεβάζουν τη Μόστρα , δηλαδή τα σατυρικά καρναβαλικά άρματα, στο χωριό, κάνοντας διάφορα κωμικά νούμερα και φορώντας αυτοσχέδιες προσωπίδες (μουτσουναριές).
Την Τυρινή Κυριακή γίνεται η παρέλαση των σατυρικών αρμάτων, που πλαισιώνονται από μασκαράδες, με πρώτο και καλύτερο τον Καρνάβαλο.
Το γλέντι ολοκληρώνεται με πανηγύρι στην πλατεία των Θυμιανών, καθώς και του Νεοχωρίου
Αγάς
Στα Μαστιχοχώρια, στα Μεστά και τους Ολύμπους, αλλά και στο Πυργί και στο Λιθί, χωριά που διατηρούν τα Μεσαιωνικά χαρακτηριστικά τους, αναβιώνει κάθε χρόνο την Καθαρή Δευτέρα, το έθιμο του «Αγά». Πρόκειται για ένα ιδιότυπο δικαστήριο, από το οποίο δε γλιτώνει κανείς, χωρίς να καταβάλει πρόστιμο!
Το έθιμο του Αγά έχει τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία και ανάγεται γύρω στο 1830-1840.Γεννήθηκε από την αγανάκτηση των κατοίκων απέναντι στη συμπεριφορά των Τούρκων δικαστών, που τιμωρούσαν τους Χιώτες με την πρώτη ευκαιρία. Στο έθιμο, όπως και στα περισσότερα αποκριάτικα έθιμα, έχουν προστεθεί και Διονυσιακά στοιχεία, μασκαρέματα και σατυρικά τραγούδια, ενώ στο τέλος της ημέρας, ο Αγάς οδηγείται στην πυρά. Στα Μεστά και στους Ολύμπους, ο Αγάς έχει μεταλλαχθεί σε ολόκληρη γιορτή, με ενδιαφέρουσες αναπαραστάσεις και δρώμενα, που προσελκύουν στα Μεσαιωνικά καστροχώρια πολλούς επισκέπτες.Ο Αγάς, συνοδευόμενος από το επιτελείο του, προσπαθεί να μπει στο χωριό από την παλιά κεντρική σιδερένια πύλη του χωριού. Οι φρουροί αντιστέκονται σθεναρά, αλλά τελικά καταφέρνει να μπει και κατευθύνεται προς την κεντρική πλατεία, όπου κάθεται έχοντας δίπλα του τη «Χανούμα», για να ξεκινήσουν οι δίκες. Δε λείπει το χιούμορ, τα πειράγματα και οι επευφημίες από τους παρευρισκόμενους, που ξέρουν πως σε λίγο ίσως έρθει η σειρά τους να δικαστούν και να καταδικαστούν.
Διπλό
Το έθιμο του Διπλού αναβιώνει κάθε χρόνο στο κεφαλοχώρι των βορειοχώρων, την Βολισσό. Όπως συνηθιζόταν από τα πολύ παλιά χρόνια, την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, όπου τα γλέντια απογειώνονταν, ανθρώπινες «διπλές» αλυσίδες, με πλεγμένα χέρια ξεκινούσαν να τραγουδάνε από όλες τις συνοικίες του χωριού και κατέληγαν στην κεντρική πλατεία σχηματίζοντας μια πολύ μεγάλη αλυσίδα, όπου ο πρώτος του χορού τραγουδούσε ένα στίχο τον οποίο επαναλάμβαναν στη συνέχεια όλοι οι υπόλοιποι μαζί. Στην πλατεία του χωριού, ακόμα και σήμερα, ακολουθεί τρικούβερτο γλέντι ενώ στους καλεσμένους προσφέρεται σούμα, στραγάλια, και τοπικά γλυκά.