-
Τα Σπάτα βρίσκονται στο νομό Αττικής , στο κέντρο της πεδιάδας των Μεσογείων, οριοθετείται από τα βουνά της Πεντέλης , του Υμηττού και της Μερέντας.Ο σημερινός δήμος έχει έκταση 52.469 στρεμμάτων , το μεγαλύτερο τμήμα του είναι αγροτικές εκτάσεις και ένα μικρό κομμάτι του είναι το παραδοσιακό κέντρο του οικισμού. Στην απογραφή του 2001 είχε 10.203 κατοίκους.Τα τελευταία χρόνια γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη τόσο οικιστικά όσο και εμπορικά και ο λόγος είναι η δημιουργία του αεροδρομίου Ελ. Βενιζέλος.
Τα σημερινά Σπάτα στην αρχαιότητα αποτελούσαν τον αττικό δήμο της Ερχιάς, που ανήκε στην Αιγηίδα φυλή και τοποθετείτο στη Μεσογαία χώρα σύμφωνα με τη διοικητική διαίρεση του Κλεισθένους. Στην περιοχή τοποθετείται ο παλαιότερος οικισμός της Κυθήρου, που ανήκε στην Πανδιονίδα φυλή σύμφωνα με την προ-Κλεισθένειο διαίρεση, αλλά η ακριβής ταυτοποίηση της Κυθήρου δεν έχει καταστεί δυνατή μέχρι σήμερα. Λόγω της θέσης τους πάνω σε λόφο, τα Σπάτα ήταν πάντα τόπος πρόσφορος για κατοίκηση, τόσο για λόγους αμύνης, όσο και για λόγους εξοικονόμησης της καλλιεργήσιμης γης. Νεολιθικός οικισμός έχει ανασκαφεί στον παρακείμενο λόφο Ζάγανι, ενώ μέσα στα ίδια τα Σπάτα έχει ανασκαφεί Μυκηναϊκό νεκροταφείο της Μεσοελλαδικής εποχής, ευρήματα εκ του οποίου εκτίθενται σε αίθουσα του Εθνικου Αρχαιολογικού Μουσείου των Αθηνών και άλλα σε εκθετήριο στο Αεροδρόμιο "Ελευθέριος Βενιζέλος". Συχνή είναι η ανεύρεση αρχαιολογικών ευρημάτων από χωματουργικές εργασιες, ενώ η εκτέλεση απλών αγροτικών εργασιών συχνά αποκαλύπτει αρχαιολογικού ενδιαφέροντος τεχνουργήματα (θραύσματα κεραμικών αγγείων κλπ). Από τον αττικό δήμο της Ερχιάς καταγόταν ο συγγραφέας Ξενοφών.Η σύγχρονη ονομασία προκύπτει από την αρχαία ελληνική λέξη "σπάθη" στη μεσαιωνική και λατινο-αλβανική της μορφή "σπάθα" ή "σπάτα". Το τοπωνύμιο πιστεύεται ότι προέκυψε από όνομα ανθρώπου, κάτι που συνηθίζεται σε όλη την Ελλάδα, και ειδικότερα από το όνομα αλβανόφωνου φύλαρχου της περιοχής, του Μπούα Σπάτα. Ο εποικισμός της περιοχής από Αρβανίτες (δηλ. αλβανόφωνους) πιθανολογείται ότι έγινε κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας, περί τον 14ο αιώνα, όταν οι Δούκες των Αθηνών προσκάλεσαν τμήματα Αρβανιτών μισθοφόρων να εγκατασταθούν σε εγκαταλελειμμένες γεωργικές γαίες της Αττικής. Η εκδοχή αυτή ενισχύεται από την συνύπαρξη αρβανίτικων και ιταλικών παλαιών οικογενειακών επωνύμων στα Σπάτα. Ο πληθυσμός ήταν ανέκαθεν Χριστιανικός και Ορθόδοξος, καθώς και κατά κύριο λόγο δίγλωσσος (Αρβανιτόφωνος-Ελληνόφωνος) και αναλφάβητος μέχρι την απελευθέρωση, αν και οι θρησκευτικές εκδηλώσεις τελούνταν πάντα στην Ελληνική. Μετά την εγκαθίδρυση του νέου κράτους και τη δημιουργία σχολείων, η χρήση της Ελληνικής γενικεύθηκε και μεταπολεμικά το σύνολο του πληθυσμού ήταν ήδη δίγλωσσο. Σήμερα η χρήση των Αρβανίτικων έχει εκλείψει.
Τα Σπάτα συνιστούν πόλη της Αττικής και έδρα του δήμου Σπάτων-Λούτσας. Βρίσκονται στο κέντρο της πεδιάδας των Μεσογείων (που οριοθετείται από τους ορεινούς όγκους της Πεντέλης, του Υμηττού και της Μερέντας) και πάνω σε λόφο. Διοικητικά υπάγονται στη Νομαρχία Ανατολικής Αττικής, με πρωτεύουσα τη γειτονική Παλλήνη, ενώ επίνειο τους είναι η Λούτσα του Δήμου Αρτέμιδος.Τα Σπάτα σήμερα είναι μια αγροτική κωμόπολη με παραγωγή αμπελουργικών προϊόντων και δευτερευόντως ελαιολάδου. Στην περιοχή εδρεύουν ελαιοτριβεία και πολλά οινοποιεία, παραδοσιακά και σύγχρονα. Το θρησκευτικό στοιχείο είναι έντονο - οι δύο μεγαλύτεροι ναοί είναι ο ναός της Αναστάσεως του Χριστού, με προσκυνηματική εικόνα που θεωρείται προστατις των αυτοκινητιστών, και ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, καθεδρικός ναός της Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. Ως πολιούχοι τιμώνται οι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος, ξωκκλήσι των οποίων είναι χτισμένο από την εποχή της Τουρκοκρατίας κοντά στην ανατολική παρυφή της κωμόπολης. Η εορτή των Αγίων στις 29 Ιουνίου εορτάζεται με τριήμερο πανηγύρι, το οποίο κορυφώνεται με την ολοήμερη και ολονύκτια ετοιμασία περίπου 50 καζανιών στιφάδου, από μοσχαρίσιο κρέας και κρεμμύδια, την παραμονή της εορτής. Το στιφάδο προαγοράζεται από δημότες και άλλους πιστούς και μοιράζεται σε αυτούς την ημέρα της εορτής των δύο Αποστόλων. Τα αμπέλια που περιβάλλουν την πόλη είναι διάσπαρτα από μικρά ξωκκλήσια, τα περισσότερα οικογενειακά και λειτουργούμενα κατά περίσταση με τη φροντίδα των κτιτορικών οικογενειών.Η πόλη είναι γνωστή για τις αθλητικές εγκαταστάσεις που συναντώνται στην είσοδο της πόλης επί της Λεωφόρου Σπάτων. Επιπλέον, τα Σπάτα έχουν καταστεί σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος λόγω της γειτνίασής τους με τον Αερολιμένα των Αθηνών. Κύριες πλατείες είναι η Πλατεία Ξενοφώντος στο κέντρο της πόλης στην οποία πραγματοποιούνται έργα ανάπλασης και πεζοδρόμησης των γύρω δρόμων, τοποθέτηση καλαίσθητων πινακίδων και φωταγώγηση. Βασικό σημείο εστίασης των κατοίκων αποτελεί και η Πλατεία Δημαρχείου επί της Οδού Βασιλέως Παύλου. Ελεύθεροι χώροι συναντώνται και στην είσοδο της πόλης επί των Αθλητικών εγκαταστάσεων, καθώς και γύρω από τα εκκλησάκια της περιοχής.Στα Σπάτα λειτουργούν 8 δημόσια σχολεία (3 νηπιαγωγεία, 3 δημοτικά, Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο), δημοτικός βρεφονηπιακός σταθμός και δημοτική σχολή μουσικής, παράρτημα του Λυκείου των Ελληνίδων που ασχολείται με την διδασκαλία και διάδοση των ελληνικών χορών και τη διαφύλαξη της παραδοσιακής φορεσιάς, παραρτήματα του Σώματος Προσκόπων και του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών, πολιτιστικοί σύλλογοι και ιδιωτικά σχολεία εγκατεστημένα στην ευρύτερη κτηματική περιοχή. Βορείως του οικισμού λειτουργούσε συγκρότημα υπερποντίων κεραιών του ΟΤΕ, το οποίο έχει παραχωρηθεί στο Δήμο με προοπτική δημιουργίας αθλητικών εγκαταστάσεων. Παραπλεύρως ευρίσκεται η έκταση μελλοντικής ανεγέρσεως του προπονητικού κέντρου της ΑΕΚ και το Κέντρο Υγείας Σπάτων.Τα Σπάτα σήμερα είναι μια αγροτική κωμόπολη με παραγωγή αμπελουργικών προϊόντων και δευτερευόντως ελαιολάδου. Στην περιοχή εδρεύουν ελαιοτριβεία και πολλά οινοποιεία, παραδοσιακά και σύγχρονα. Το θρησκευτικό στοιχείο είναι έντονο - οι δύο μεγαλύτεροι ναοί είναι ο ναός της Αναστάσεως του Χριστού, με προσκυνηματική εικόνα που θεωρείται προστατις των αυτοκινητιστών, και ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, καθεδρικός ναός της Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. Ως πολιούχοι τιμώνται οι Απόστολοι Πέτρος και Παύλος, ξωκκλήσι των οποίων είναι χτισμένο από την εποχή της Τουρκοκρατίας κοντά στην ανατολική παρυφή της κωμόπολης. Η εορτή των Αγίων στις 29 Ιουνίου εορτάζεται με τριήμερο πανηγύρι, το οποίο κορυφώνεται με την ολοήμερη και ολονύκτια ετοιμασία περίπου 50 καζανιών στιφάδου, από μοσχαρίσιο κρέας και κρεμμύδια, την παραμονή της εορτής. Το στιφάδο προαγοράζεται από δημότες και άλλους πιστούς και μοιράζεται σε αυτούς την ημέρα της εορτής των δύο Αποστόλων. Τα αμπέλια που περιβάλλουν την πόλη είναι διάσπαρτα από μικρά ξωκκλήσια, τα περισσότερα οικογενειακά και λειτουργούμενα κατά περίσταση με τη φροντίδα των κτιτορικών οικογενειών.Η πόλη είναι γνωστή για τις αθλητικές εγκαταστάσεις που συναντώνται στην είσοδο της πόλης επί της Λεωφόρου Σπάτων. Επιπλέον, τα Σπάτα έχουν καταστεί σημαντικός συγκοινωνιακός κόμβος λόγω της γειτνίασής τους με τον Αερολιμένα των Αθηνών. Κύριες πλατείες είναι η Πλατεία Ξενοφώντος στο κέντρο της πόλης στην οποία πραγματοποιούνται έργα ανάπλασης και πεζοδρόμησης των γύρω δρόμων, τοποθέτηση καλαίσθητων πινακίδων και φωταγώγηση. Βασικό σημείο εστίασης των κατοίκων αποτελεί και η Πλατεία Δημαρχείου επί της Οδού Βασιλέως Παύλου. Ελεύθεροι χώροι συναντώνται και στην είσοδο της πόλης επί των Αθλητικών εγκαταστάσεων, καθώς και γύρω από τα εκκλησάκια της περιοχής.Στα Σπάτα λειτουργούν 8 δημόσια σχολεία (3 νηπιαγωγεία, 3 δημοτικά, Γυμνάσιο και Γενικό Λύκειο), δημοτικός βρεφονηπιακός σταθμός και δημοτική σχολή μουσικής, παράρτημα του Λυκείου των Ελληνίδων που ασχολείται με την διδασκαλία και διάδοση των ελληνικών χορών και τη διαφύλαξη της παραδοσιακής φορεσιάς, παραρτήματα του Σώματος Προσκόπων και του Σώματος Ελληνίδων Οδηγών, πολιτιστικοί σύλλογοι και ιδιωτικά σχολεία εγκατεστημένα στην ευρύτερη κτηματική περιοχή. Βορείως του οικισμού λειτουργούσε συγκρότημα υπερποντίων κεραιών του ΟΤΕ, το οποίο έχει παραχωρηθεί στο Δήμο με προοπτική δημιουργίας αθλητικών εγκαταστάσεων. Παραπλεύρως ευρίσκεται η έκταση μελλοντικής ανεγέρσεως του προπονητικού κέντρου της ΑΕΚ και το Κέντρο Υγείας Σπάτων. -
Κατάλογος επιχειρήσεων για Σπάτα
-
Χάρτης για Σπάτα
-
Σχετικά άρθρα για Σπάτα